237 (31)

Czy w toku socjalizacji młodzież ma rzeczywiste szanse zdobywania tego typu doświadczeń? Wszak rosnące możliwości wyboru dróg kształcenia i kariery zawodowej oraz coraz profesjonalniej przygotowywane oferty informacyjne (spora zasługa między innymi niektórych departamentów w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej) to zaledwie krok w kierunku świadomego sterowania przez młodzież swoimi wyborami. Młodzi coraz częściej, w przeciwieństwie do okresu sprzed transformacji ustrojowo-gospodarczych, mają już co wybierać, ale nadal nie wiedzą, jak to robić, mają dostęp do informacji o szkołach i rynku pracy, ale nie znają kryteriów ich porządkowania, nie potrafią ich też wykorzystywać. A nieliczne, nawet niezwykle konstruktywne przedsięwzięcia promowane przez lokalne urzędy pracy czy wybrane poradnie psychologiczno-pedagogiczne nie likwidują istniejących w tym względzie deficytów.

Zdaniem Wattsa (1997) także z punku widzenia makrospołecznego (zapobieganie bezrobociu), niezwykle ważne jest wprowadzenie dobrych programów poradnictwa do szkół i innych instytucji oświatowych, a do ich najistotniejszych celów winno należeć pomaganie uczniom w rozwijaniu umiejętności, wiedzy i postaw, które pozwolą im przejąć odpowiedzialność za kształtowanie własnego życia zawodowego.

Specyfiką tej sfery biografii staje się coraz częściej we współczesnych społeczeństwach zastępowanie lifetime employment (zatrudnienia na całe życie) zdolnością do znajdowania zatrudnienia (lifetime employabili-ty)j co oznacza, że wzrasta rola odpowiedzialnego, świadomego kształtowania swej zawodowej przyszłości. Rozpoczyna się ono już w systemie edukacyjnym, na poziomie doradców zatrudnionych w szkołach, stanowiących zasadniczy filar modelu zintegrowanego poradnictwa zawodowego (Czerwińska-Jasiewicz, 1997, Trzeciak, Drogosz-Zabłocka (red.), 1999, Czerepaniak-Walczak, 2001). Rzeczywistość pokazuje jednak, że doradztwo biograficzne¹ jako alternatywa dla tradycyjnej orientacji zawodowej i klasycznego dyrektywno-orzeczniczego modelu poradnictwa zawodowego wydaje się jeszcze ciągle niezrealizowanym wyzwaniem edukacyjnym, choć zapowiedzi wprowadzenia w najbliższym czasie stanowisk profesjonalnych doradców zawodowych do szkół mogłyby stanowić przysłowiowe światełko w tunelu, pod warunkiem jednak odpowiedniego przygotowania kadry refleksyjnych profesjonalistów, którzy nie poprzestaną na pełnieniu funkcji informacyjno-orientacyjnych.

1

Por. model doradztwa biograficznego w społeczeństwie ponowoczesnym, w którym najważniejszym zadaniem doradcy jest „bycie z innym”. Pełniejsza charakterystyka tego modelu zarysowana jest w artykule M. Malewskiego: Poradnictwo wobec zmieniających się wzorów ludzkiego życia (w:) Wojtasik B., Kargulowa A.: Doradca - profesja, pasja, powołanie? Materiały ze Światowego Kongresu Poradnictwa Zawodowego, Warszawa 2003.