247 (38)

O sposobach badania składni i stylu tekstów

1.    Już od dość dawna przeprowadzamy w ośrodku poznańskim szerokie badania składni i stylu różnego rodzaju polskich tekstów, stosunkowo najczęściej tekstów literackich. Dało to dobre wyniki zarówno naukowe (zawarte m.in. w licznych publikacjach Mikołajczaka), jak i dydaktyczne¹.

2.    W postępowaniu badawczym ustala się w początkowej fazie wysokość konstrukcji wypowiedzeń (konstrukcje względnie niskie, średnie i wysokie) i ich długość (konstrukcje względnie krótkie, średnie i długie). W związku z tym wyróżnia się też rozmaite profile konstrukcji. Opisuje się szczegółowo relacje zachodzące między członami wypowiedzeń złożonych współrzędnie i niewspółrzędnie, rozbudowę wypowiedzeń złożonych i pojedynczych w układzie pionowym i poziomym oraz kolejność występowania członów wypowiedzeń złożonych i składników wypowiedzeń pojedynczych. Brana jest również pod uwagę częstość pojawiania się różnych wypowiedzeń pojedynczych i złożonych oraz ich części składowych. Dla dokładnej charakterystyki składniowej i stylistycznej analizowanych tekstów potrzebne są szczegółowe ustalenia odnoszące się do wypowiedzeń pojedynczych i złożonych. Odrębne obliczenia dotyczą części narracyjnej oraz dialogowej i monologowej tekstów literackich.

W parze z wielostronną analizą ilościową przeprowadza się gruntowną analizę jakościową (grupy podmiotu i grupy orzeczenia, związków składników wewnątrz tych grup, poszczególnych składników, wypowiedzeń składowych, wypowiedzeń złożonych itd.). Wyciąga się w rezultacie wnioski natury ilościowej i jakościowej (o charakterze składniowo-stylistycznym) w odniesieniu do całego tekstu (utworu).

Istnieją ścisłe związki między naszymi badaniami i założeniami teoretycznymi zawartymi w pracach składniowo-stylistycznych Klemensiewicza² i Kniaginino-

"Z. Zagórski, O sposobach badania składni i stylu tekstów. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” I (XXI), 1994, s. 9-32.

^: Por. Z. Zagórski, W sprawie badań składni utworów literackich. „Studia Polonistyczne" VII, 1979, s. 217-222.

Z Klemensiewicz, Problematyka składniowej interpretacji stylu. „Pamiętnik Literacki" XLII, 1951, z. 1,1.102-157; idem. Składnia pisarskiego języka Marii Dąbrowskiej. W; 50 lat twórczości Marii Dąbrowskiej. Warszawa 1963, s. 222-241.