265 (27)

265

O sposobach badania składni i stylu tekstów

Zabierowska informuje np., że Marek Nowakowski należy do tych twórców, którzy są szczególnie wrażliwi na socjalne warianty języka i że dotyczy to szczególnie odmiany mówionej⁷².

Jędrzej ko i Witosz piszą:

W prozie lat siedemdziesiątych obok tendencji do odnawiania struktur powieści, rysuje się wyraźnie dążność do przeobrażeń w składniowej warstwie tekstu głównie w wyniku fascynacji językiem potocznym⁷³.

Budowano „w całości narrację na podstawie żywego języka, ukazując jego bogactwo, podatność na wpływy rozmaitych odmian polszczyzny”⁷⁴.

12.    Omawiana procedura badawcza dotycząca składni i w dalszej konsekwencji stylu różnych tekstów pozwala, jak wszystko zdaje się wskazywać, uzyskać wyniki na mocniejszej i gruntowniejszej podstawie. Mogą one, poza celem poznawczym, być przydatne do celów dydaktycznych, mianowicie w nauczaniu składni i stylistyki w uczelniach (na kierunkach filologicznych) i w różnego typu szkołach. Można w ten sposób pogłębić i zarazem uatrakcyjnić naukę o zdaniu. Przekonaliśmy się w naszym ośrodku, że daje to lepsze wyniki nauczania.

Interesujące bywają wypowiedzi magistrantów wprowadzających przedstawione założenia metodologicznie do swoich rozpraw dyplomowych. Oto jeden z przykładów; podaję wypowiedź Biadasz:

Na koniec chciałabym wyrazić swój pogląd na tego typu badania składniowe oraz ich przydatność w mojej pracy z uczniami. [...]

Chcąc sprawdzić, jak taki wykres przyjmą uczniowie, zaproponowałam go dzieciom zdolniejszym na zajęciach koła polonistycznego. Po moim dokładnym objaśnieniu uczniowie chętnie rysowali wykresy wybranych przeze mnie zdań. Zauważyłam, że w ten sposób szybciej uzmysławiali sobie związki podrzędności i współrzędności w zdaniu. Chciałabym w przyszłym roku szkolnym na zajęciach koła polonistycznego prowadzić w ten właśnie sposób badania składniowe wybranych fragmentów niektórych lektur szkolnych.

Sądzę, że rozszerzą one zainteresowania uczniów, tym bardziej, że nauka o języku jest mniej łubiana przez dzieci niż nauka o literaturze. Myślę, że ten niewielki procent uczniów lubiących gramatykę zwiększy się dzięki ciekawym i łatwym badaniom składniowym⁷³.

13.    Ze względu na spotykane u poszczególnych językoznawców niekiedy znacznie zróżnicowane podstawy klasyfikacji i opisu materiału składniowego porównywanie wyników badań rozmaitych tekstów, w tym zwłaszcza tekstów literackich, i tym samym dochodzenie do syntez jest dość często znacznie utrudnione, nie zawsze jest w pełni

⁷² K. Zabierowska, Składnia utworów Marka Nowakowskiego, op.cit., s. 121. Por. A. Paj-dzińska, Funkcje ,jdań minimalnych” w wybranych utworach współczesnych prozaików. W: Ojęzyku literatury. Pod red. J. Bubaka, A. Wilkonia. Katowice 1981, s. 204. Zdaniem autorki, .jedną z istotniejszych funkcji zdań minimalnych stanowi stylizowanie utworu na komunikat mówionej odmiany języka" (ibidem).

⁷¹E. Jędrzejko. B. Witosz,op.cit., s. 71.

⁷⁴ Ibidem.

¹¹L. B i a d a s z, op.cit. (maszynopis, s. 231 *232).