256 (13)

14.1.4. Teoretyczne podstawy budowy tablic specjalnych

H.D.486 i H.D.605

Wszystkie tablice specjalne do obliczeń wysokości zliczonej i azymutu mają podobny układ i zasady budowy. Na statkach Polskiej Marynarki Handlowej stosuje się tablice H.D.486 i H.D.605.

W tablicach podane są gotowe, rozwiązane wartości wysokości h_T i azymutu A_T, dla trzech argumentów wejściowych.

W tablicach H.D.486 wysokość zliczona oznaczona jest skrótem Alt., a azymut skrótem Az. W tablicach H.D.605 wysokość jest oznaczona skrótem //c, a azymut skrótem Z.

Jak już wspomniano, /i_r i A_T zależą od następujących argumentów:

(14.2)

h_T* A_t = f(d_T • *7 * ^r) •

gdzie:

y_r — szerokość tablicowa zaokrąglona do pełnych stopni, najbliższa szerokości zliczonej, ó_r — deklinacja wyrażona w pełnych stopniach,

t_r — miejscowy kąt godzinny wyrażony w pełnych stopniach po uwzględnieniu długości kalkulowanej, czyli długości odpowiednio dobranej, najbliższej długości zliczonej.

W tablicach H.D.486 argumentem stałym jest szerokość (Lat.), a argumentami zmiennymi są deklinacja i miejscowy kąt godzinny (H.A.) (zał. 13 i 14). W tablicach H.D.605 argumentem stałym jest miejscowy kąt godzinny (LALA.) wyrażony w systemie pełnym i jego dopełnienie, a argumentami zmiennymi są deklinacja (Dec.) w przedziale od 0 do 90 i szerokość w zakresie 8 (zał. 17 i 18).

Aby obliczyć wysokość zliczoną i azymut dla momentu obserwacji w celu wykreślenia linii pozycyjnej z pozycji zliczonej P., należy poprawić wartości tablicowe h_r i A_r o poprawki, ponieważ

(14.3)

h_t% A    f(ó_r + Aó. t_r + At_k. <p_r + Aip).

Ogólne zasady tworzenia poprawek tablicowych opierają się na założeniu, że przyrosty Ji), At_A9 Aip są małe, a pozycja zliczona P_t znajduje się blisko punktów, dla których rozwiązywany jest trójkąt sferyczny. Poprawki do wysokości i azymutu można zatem określić przez rozwinięcie ich funkcji w szereg Taylora.

Rozwijając w szereg zależność dla wysokości zliczonej, otrzymamy

(14.4)

Uwaga. Podobnie można rozwinąć w szereg zależność dla azymutu, ale w omawianych tablicach nic stosuje się poprawek do azymutu.

W równaniu (14.4)

Ad — Ó — Sj,    At_k — t_A — tj₉ Atp — <Px~"<Pr»

natomiast

(14.5)

256