25

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

współpracę między nimi w dziedzinie zbrojeń". W dniu 8.6.1998-i\,._.v\^,. ramach WPZiB przyjęto deklarację Rady, znaną jako Kodeks Postępowania UE w zakresie eksportu uzbrojenia (European Uiiidn Codę of Conduct on Anns E.rports). Choć ’ jest to jedynie akt polityczny, prawnie niewiążący, ustanawia on wspólne standardy minimalne w zakresie kontroli eksportu konwencjonalnego uzbrojenia z państw członkowskich UE do krajów trzecich. Zmierza także do zwiększenia przejrzystości w transakcjach bronią i zbliżenia polityki państw w dziedzinie eksportu uzbrojenia. Ustanawia on osiem kryteriów oceny eksportu broni.

Duże znaczenie ma działalność, utworzonej w 2004 r., Europejskiej Agencji Uzbrojenia. Rada Sterująca EDA, w dniu 21.11.2005 r., przyjęła Kodeks postępowania w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obrony (Codę of Condnct on Defence Procurement). Państwa zgodziły się w nim na ustanowienie dobrowolnego, prawnie niewiążącego i opierającego się na zasadzie międzyrządowości reżimu za-"mówień związanych z uzbrojeniem. W ten sposób zamierza się zwiększyć konkurencyjność na rynku uzbrojenia. W państwach członkowskich, które przyjmą Kodeks (subscribing Member States -sMS), przetargi na uzbrojenie o wartości równej lub przekraczającej 1 min euro powinny być otwarte na zasadzie wzajemności, równego traktowania i przejrzystości dla dostawców mających bazę lechnolo-gicznąlub przemysłową na terytorium pozostałych państw. Nie dotyczy to jednak zamówień związanych ze: wspólnymi projektami; bronią nuklearną i systemami napędu atomowego; produktami chemicznymi, bakteriologicznymi i radiologicznymi oraz wyposażeniem kryptograficznym. Kodeks ma zastosowanie wyłątznie do rynku wewnętrznego UE i nie odnosi się do firm zewnętrznych. Jego słabością jest brak sankcji na wypadek złamania postanowień Kodeksu. Ponadto państwa zarezerwowały sobie prawo do niestosowania Kodeksu w razie konieczności szybkiego działania lub ze względu na bezpieczeństwo. W takim przypadku muszą jednak poinformować EDA o powodach rezygnacji ze stosowania Kodeksu. Dopuszczalne jest także zrezygnowanie przez państwa z uczestniczenia w Kodeksie. Europejska Agencja Ochrony opracowuje witrynę internetową, na której zamieszczane są informacje o zamówieniach publicznych oraz dane na temat procedur przetargowych obowiązujących w poszczególnych państwach.

Integralną częścią Kodeksu postępowania w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obrony, a zarazem uzupełnieniem tego aktu jest Kodeks Najlepszej Praktyki w Łańcuchu Zaopatrzenia (Codę of Best Prnctiee in the Supply Chain - CoBPSC). Dokument ten, przyjęty przez ministrów w dniu 15.5.2006 r. zmierza do wprowadzenia konkurencyjności i przejrzystości w zakresie dostaw sprzętu. Większa konkurencyjność ma w szczególności zwiększyć szanse małych i średnich przedsiębiorstw (Smali Medium Enterprises -SMEs), które nie są w stanie bezpośrednio występować samodzielnie jako kontrahenci, ale działają jako podwykonawcy (sub-contractors). CoBPSC jest oparty na dobrowolności i nie ma charakteru aktu prawnie wiążącego. Uzupełnia on krajowe procedury w zakresie dostaw uzbrojenia, przy czym procedury te mają pierwszeństwo przed Kodeksem. Jego celem jest przekonanie państw członkowskich do stosowania uczciwych i równych szans dla wszystkich dostawców poprzez ustanowienie przejrzystych kryteriów wyboru dostawców.

Wymienione kodeksy stały się podstawą dla proklamowania w dniu 1.7.2006 r. Europejskiego Rynku Uzbrojenia (European Defence Epuipment Market). Jest to dobrowolny, międzyrządowy reżim współpracy, zarządzany przez EDA. Głównym założeniem nowego rynku jest zwiększenie konkurencyjności i przejrzystości pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie dostaw sprzętu, jak również zmaksymalizowanie szans europejskiego przemysłu na sprostanie konkurencji na rynku globalnym. Zarazem specyficzny charakter rynku uzbrojenia powoduje, że różni się on ód Wspólnotowego rynku wewnętrznego.

6.    Udział w zwalczaniu terroryzmu

Na szczycie Rady Europejskiej w Sewilli (21-22.6.2002 r.) zdecydowano o włącze-niiPWPŹiB oraz EPBiO w aktywne zwalczanie terroryzmu. W grudniu 2004 r. Rada Europejska przyjęła raport Prezydencji, w tym dokument pt. „Ramy koncepcyjne zaangażowania Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony w zwalczanie terroryzmu" zawierający zalecenia‘dotyczące włączenia EPBiO do walki z terroryzmem (ConeeptunlFrameioork on the European Security and Defence Policy (ESDP) dimension of the fight agninst terrorism). W akcie tym podkreślono, że tak wielowymiarowe zagrożenie jakim jest terroryzm, może być zwalczane jedynie przy zastosowaniu pełnego spectrum instrumentów pozostających w dyspozycji UE i jej państw członkowskich. Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, łącząc cywilne i wojskowe instrumenty zarządzania kryzysowego, wnosi swój, bezpośredni lub pośredni przez wsparcie innych działań, udział w zwalczanie terroryzmu w czterech głównych dziedzinach:

a)    prewencji (preoention) polegającej głównie na uzyskaniu szczegółowych danych wywiadowczych na etapie planowania operacji EPBiO, pozwalających zminimalizować ryzyko zamachu terrorystycznego w czasie misji;

b)    ochrony (protection) przez co rozumie się ochronę sił i środków materialnych, podczas operacji EPBiCTprzed atakami terrorystycznymi;

c)    'odpowiedzi i zarządzania (response/consequence manngewent) czyli zdolności sil "UE do przedsięwzięcia;:najczęściej wspólnie z władzami lokalnymi, szybkiej

odpowiedzi na atak;

d)    wsparcia państw trzecich w zwalczaniu terroryzmu.

Podkreślić należ)', że, zgodnie z art. 28b TUE w wersji przyjętej przez TL misje petersberskie realizowane przez UE mogą przyczyniać się do walki z terroryzmem, w tym poprzez wspieranie państw trzecich w zwalczaniu terroryzmu na ich terytoriach.

7.    Przeciwdziałanie proliferacji broni masowego rażenia

Europejska Strategia Bezpieczeństwa wymienia proliferację broni masowego zniszczenia jako jedno z pięciu głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa europejskiego. Szczególną obawę wzbudza zwłaszcza możliwość pozyskania omawianego rodzaju broni przez terrorystów: „Najbardziej przerażającym scenariuszem jest ten w którym grupy terrorystyczne pozyskają broń masowego zniszczenia. W takim przypadku mała grupa byłaby zdolna do spowodowania szkód na skalę poprzednio możliwą jedynie dla Państw i armii". Sposobu na przeciwdziałanie temu zagrożeniu upatruje się m.in. w rozszerzeniu zakresu misji petersberskich o wspólne działania rozbrojeniowe (art. 28b TUE w wersji TL).