27

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

gospodarczej (utworzenie strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi) oraz społecznej, kulturowej i humanitarnej. Unia Europejska przyjęła w dniu 19.6.2000 r. wspólną strategię wobec regionu śródzienTnómorskiego. Podpisała także umowy o stowarzyszeniu z wieloma państwami tego regionu. Już w 1994 r. Rada UE uchwaliła także wspólne działanie w celu wsparcia procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie. Od tego czasu UE aktywnie angażowała się w ten proces (należała m.in., obok USA.Rosji i ONZ do tzw. Kwartetu Bliskowschodniego w 2003 r_;), jednocześnie pozostając największym donatorem Autonomii Palestyńskiej. Podjęła także misje w ramach EPBiO w Afryce (Kongo, Czad). Współpracuje w tym zakresie z Unią Afrykańską, zaś w dniach 3-4.4.2000 r. w Kairze odbył się pierwszy szczyt UE-Afryka. 15-16.12.2005 r. Rada UE uchwaliła także dokument polityczny nazwany Strategią dla Afryki.

VI. Ameryka Łacińska i Karaiby

Już 22.2.1993 r. Wspólnota Europejska i sześć państw Ameryki Środkowej zawarło układ o współpracy w różnych dziedzinach. W dniach 28-29.6.1999 r. w Rio de Janeiro odbył się pierwszy w historii szczyt UE - Ameryka Łacińska i Karaiby. Jego efektem jest Deklaracja z Rio de Janeiro o partnerstwie strategicznym obydwu regionów. Kolejne szczyty odbyły się w: Madrycie (2002 r.), Guadalajarze (2004 r.) i Wiedniu (2006 r.). UE prowadzi także dialog z tzw. Grupą z Rio, MERCOSUR i Wspólnotą Andyjską.

VII. Azja i Pacyfik

Od 1996 r. odbywają się spotkania Azja - Europa, z udziałem państw UE, KE, państw ASEAN (Stowarzyszenie Narodów Azji Płd. - Wsch.), Chin, Japonii i Korei Pld. W 2001 r. KE wydała komunikat pt. Europa i Azja: ramy strategiczne dla rozszerzonego partnerstwa, określający ASEAN jako partnera WE. Na spotkaniu ministrów w Brukseli w dniach 27-28.1.2003 r. państwa UE i ASEAN uzgodniły deklarację o zwalczaniu terroryzmu, zaś na szczycie w Norymberdze (14-15.3.2007 r.) przyjęto deklarację norymberską o wzmocnionym partnerstwie UE i ASEAN. Unia Europejska przeprowadziła misję EPBiO w Indonezji (prowincja Aceh). Utrzymuje także kontakty z Poludniowoazjatyckim Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej (SAARC) i stosunki bilateralne z państwami azjatyckimi. Ż Japonią prowadzony jest Dialog nt. Współpracy Przemysłowej, zaś w stosunkach z Australią przyjęto w 1997 r. Wspólną Deklarację WE - Australia. W 1995 r. przyjęto długoterminową strategię stosunków WE - Chiny, zawarto także z tym państwem liczne umowy bilateralne.

VIII. Europejska Polityka Sąsiedztwa

Wspólnoty Europejskie wystąpiły w 2003 r. z inicjatywą Szersza Europa - Nowe Sąsiedztwo. Jej efektem było proklamowanie w 2004 r. Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (European Neighbourhood Policy - ENP). W założeniu ma ona zapobiegać powstawaniu podziałów pomiędzy UE a jej sąsiadami poprzez zmniejszanie ubóstwa i tworzenie obszaru dobrobytu, stabilności i bezpieczeństwa. Zakłada

Polityka UE wobec poszczególnych regionów świata

się tworzenie stref wolnego handlu z państwami ościennymi, a ,także współpracę w sferze'imigracji, zwalczania przestępczości, promocji praw człowieka i demokracji, kultury, energetyki i telekomunikacji (np. tworzenie Europejskiego Obsza-Tu Badan i Rozwoju - Europemi Research Aren), ochrony środowiska. Europejska Polityka Sądiedztwa otwarta jest dla państw sąsiadów UE (zarówno lądowych, jak i zamorskich - w tym dla Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Algierii, Maroka, Tunezji, Egiptu, Izraela, Jordanii, Libanu, Libii, Autonomii Palestyńskiej i Syrii). Ramy współpracy UE z poszczególnym państwem są określane w Planach Działania (Action Plans), choć w przyszłości planuje się zawieranie Traktatów Sąsiedzkich (Neighbourhood Agreements). Ocena ENP w stosunku do danego państwa będzie dokonywana poprzez okresowe Raporty Krajowe. Ważnym elementem ENP jest finansowy Instrument Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (European Neighbourhood and Partnership).

Traktat z Lizbony tworzy ramy prawnomiędzynarodowe dla funkcjonowania ENP. Zgodnie z zawartym w TL nowym art. 7a TUE: „1. Unia rozwija szczególne stosunki z państwami z nią sąsiadującymi, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego sąsiedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi i pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy.

2. Do celów ustępu 1 Unia może zawierać specjalne umowy z zainteresowanymi państwami. Umowy te mogą obejmować wzajemne prawa i obowiązki, jak również przewidywać możliwość wspólnego prowadzenia działań. Ich wykonanie stanowi przedmiot okresowych uzgodnień".

IX. Stosunki dyplomatyczne

t

Wspólnoty Europejskie (a od wejścia w życie TL Unia Europejska) posiadają r\ czynne i bierne prawo legacji. Czynne prawo iegacji w sposób pośredni przyzna- ^ -A. , wał WE art. 20 TUE, zgodnie z którym: „Misje dyplomatyczne i konsularne <j<\ Państw Członkowskich oraz delegacje Komisji w państwach trzecich i na konferencjach międzynarodowych współpracują ze sobą, tak, aby zapewnić poszanowanie i wprowadzanie w życie wspólnych stanowisk oraz wspólnych działań przyjętych przez Radę. Umacniają one współpracę, wymieniając informacje, dokonując wspólnych ocen oraz przyczyniając się do wprowadzania w życie postanowień przewidzianych w art. 20 TWE". Istnienie biernego prawa Iegacji WE wywieść można z art. 17 Protokołu z 8.4.1965 r. o przywilejach i immunitetach WE, gdyż przepis ten stwierdza, że państwo UE, na terytorium którego znajduje się siedziba WE przyzna misjom państw trzecich akredytowanych przy WE zwyczajowe przywileje i immunitety dyplomatyczne. Prawo legacji w imieniu WE wykonywała KE, ustanawiając za granicą delegacje (czasami także przedstawicielstwa), przy czym już w 2000 r. istniało 161 delegacji, z których 128 miało status przedstawicielstw dyplomatycznych. Z kolei w 1999 r. przy KE w Brukseli akredytowanych było 166 misji dyplomatycznych państw trzecich. Swoje misje przy WE ustanawiały również organizacjemiędzynarodowe. W stosunkach z organizacjami międzynarodowymi WE reprezentowała Komisja utrzymująca stosunki z organa-rhTONZ i jej organizacjami wyspecjalizowanymi (na podstawie art. 302 TWE);