3

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów Zjednoczonych".

W związku z likwidacją filarowej konstrukcji UE, TL szczegółowo reguluje zasady dotyczące WPZiB w szerszym rozdziale poświęconym ogólnie działaniom zewnętrznym UE (nowy tytuł V TUE). Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa podlega zasadom, jakie rządzą całością stosunków zewnętrznych UE. Zgodnie z art. lOa ust. 1 TUE: „Działania Unii na arenie międzynarodowej oparte są na zasadach, które leżą u podstaw jej utworzenia, rozwoju i rozszerzenia oraz które zamierza wspierać na świecie: demokracji, państwa prawnego, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasad równości i solidarności oraz poszanowania zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego.

Unia dąży do rozwijania stosunków i budowania partnerstwa z państwami trzecimi oraz z organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi lub światowymi, które wyznają zasady, o których mowa w akapicie pierwszym. Sprzyja ona wielostronnym rozwiązaniom wspólnych problemów, w szczególności w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych".

Według art. 11 ust. 2 „W ramach zasad i celów swoich działań zewnętrznych Unia Europejska prowadzi, określa i realizuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, opartą na rozwoju wzajemnej solidarności politycznej między Państwami Członkowskimi, określaniu kwestii stanowiących przedmiot ogólnego zainteresowania i osiąganiu coraz większego stopnia zbieżności działań Państw Członkowskich".

§ 48. Cele działań zewnętrznych UE

Dotychczasowy II filar UE, obejmujący wszystkie dziedziny polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, realizował następujące cele (art. 11 ust. 1 TUE):

a)    ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Warto zauważyć, że przepis ten posługuje się terminologią właściwą dla podmiotów państwowych, Nie bardzo wiadomo, dlaczego terminów „niezawisłość" i „integralność" użyto w odniesieniu do UE, która nie jest państwem i nie korzysta z przymiotu suwerenności, zaś jej podmiotowość ma charakter pochodny, nadany przez państwa członkowskie w traktatach założycielskich. Cel z art. 11 ust. 1 pkt 1 ma znaczenie bardziej deklaracyjne i symboliczne, aniżeli jest wypełniony konkretną treścią. Ponadto nasuwa dalsze wątpliwości związane z tak nieprecyzyjnymi i niezdefiniowanymi przez TUE określeniami jak: „podstawowe interesy". Jakie są podstawowe interesy które WPZiB miałaby chronić?;

b)    umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach. Geneza tego przepisu sięga czasów Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 r., który to akt ograniczał zakres ówczesnej EWP wyłącznie do gospodarczych i politycznych aspektów bezpieczeństwa. Dla podkreślenia, że WPZiB obejmuje cały zakres

pojęcia bezpieczeństwa (w tym także bezpieczeństwo militarne) Traktat z Maastricht posłużył się omawianym zwrotem. Traktat o Unii Europejskiej w wersji z 1992 r. mówił jednak o „umacnianiu bezpieczeństwa Unii i jej Państw Członkowskich". Traktat z Amsterdamu usunął odniesienie do państw członkowskich ograniczając zakres przepisu do umacniania bezpieczeństwa samej Unii;

c)    utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych,

d)    popieranie współpracy międzynarodowej,

e)    rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

Traktat z Lizbony uregulpy/at celeWĘZiB razem z ogólnymi celami działań zewnętrznych UE (art. lOa ust. 2 TUE). Niezależnie od przestrzegania wartości UE z art. la, „Unia określa fprowadzi wspólne polityki i działania oraz dąży do zapewnienia wysokiego stopnia współpracy we wszelkich dziedzinach stosunków międzynarodowych, w celu: a) ochrony swoich wartości, podstawowych interesów, bezpieczeństwa, niezależności Tintegralności;    'T

'bp umacniania i wspierania demokracji, państwa prawnego, praw człowieka i zasad pra-^ wa międżyńarotiówego;

c)    utrzymama~pokoju, zapobiegania konfliktom i umacniania bezpieczeństwa międzyna-TocloWegO zgó'driie ż celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, jak również

"" ż zasadami Aktu końcowego z Helsinek oraz celami Karty Paryskiej, w tym z celami ^"tragadaffli"dotyczącymi granic zewnętrznych;

d)    wspierania trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego oraz w dziedzinie środowiska' naturalnego krajów rozwijających się, przyjmując za nadrzędny cel likwidację ubóstwa;

~ć) zachęcania wszystkich krajów do integracji w ramach gospodarki światowej, między innymi drogą stopniowego znoszenia ograniczeń w handiu międzynarodowym;

f)    przyczyniania się do opracowywania międzynarodowych środków służących ochro-kie PpOprawre stanu środowiska naturalnego oraz zrównoważonego zarządzania kwiatowymi zasobami naturalnymi, w celu zapewnienia trwałego rozwoju;

g)    niesienia pomocy narodom, krajom i regionom dotkniętym klęskami żywiołowymi ^Jub katastrofami spowodowanymi przez człowieka; oraz

h)    wspierania systemu międzynarodowego opartego na silniejszej współpracy wielostronnej i na dobrych rządach na poziomie światowym".

Zgodnie z art. lOa ust. 3 TUE: „Unia szanuje zasady i dąży do osiągnięcia celów, o których mowa w ustępach I i 2, przy opracowywaniu i wprowadzaniu w życie jej działań zewnętrznych w różnych dziedzinach objętych niniejszym tytułem i częścią piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jak również zewnętrznych aspektów innych polityk

Unii".