25 (369)

Rozdział 1 31

turach, nanosi się na wykres T -1 na linii danej temperatury. Dokonując takiej ocedury dla całego zakresu temperatur pomiędzy A[ i M_s uzyskujemy punkty ooczatku i końca przemiany wykresu, przez które przechodzą krzywe C. Zwykle róbki poddaje się dodatkowo badaniu twardości na aparacie Vickersa. Nanosząc twardości próbek na wykres w funkcji czasu izotermicznego wytrzymania uzysku-_ctnv odwrócone krzywe S, które pozwalają na wyznaczenie czasów początku i końca przemiany (krzywe są lustrzanym odbiciem krzywych na rysunku 1.15a); początek w momencie spadku twardości, koniec w momencie osiągnięcia minimalnej twardości.

j_akie jest zastosowanie wykresu CTPi?

Wykres CTPi. ilustruje trwałość austenitu przy każdej temperaturze i może być wykorzystany w celu doboru warunków obróbki cieplnej dla stali, której dotyczy. / wykresu można odczytać krytyczną szybkość chłodzenia V_k (jest to linia styczna Jo pierwszej krzywej C - patrz rys. 1.22). Stąd można wnioskować o hartowności siali, która jest odwrotnie proporcjonalna do v_k. Do obróbek cieplnych, które są oparte na wykresie CTPi należą: hartowanie stopniowe, hartowanie izotermiczne (bainityczne), patentowanie i wyżarzanie izotermiczne. Obróbki te są ilustrowane odpowiednio na rysunkach 1.3, 1.6, 1.7. Polegają na szybkim ostudzeniu stali do odpowiedniej dla danej obróbki temperatury, a następnie wytrzymaniu przy tej temperaturze przez czas konieczny do wyrównania temperatur na przekroju (rys. 1.6a) lub osiągnięcia linii końca przemiany (II krzywa C na wykresie -rys 1.7 i 1.3). Dalsze chłodzenie można przeprowadzać na powietrzu.

1.49. Jaka jest zależność morfologii struktury od temperatury jej powstania?

Różnice morfologiczne struktury produktów rozkładu austenitu są uzależnione od szybkości dyfuzji i zarodkowania przy temperaturze jej powstawania. Istnieje generalna zasada, że im niższa jest temperatura przemiany, tym większa jest dyspersja produktów rozkładu austenitu. Perlit ma budowę płytkową (składa się na przemian z płytek ferrytu i cementytu (stosunek ich grubości wynosi 7:1), przy czym z obniżaniem temperatury przemiany odległość między płytkami maleje odwrotnie proporcjonalnie do przechłodzenia poniżej Ari. Dyspersja bainitu również zależy od temperatury jego powstawania i jest większa w bainicie dolnym niż w górnym. Z kolei własności wytrzymałościowe R_m i HB są uzależnione od stopnia dyspersji składników strukturalnych i są tym wyższe, im większa jest dyspersja. Poprzez zmianę temperatury przemiany austenitu możemy więc wpływać na własności stali w szerokich granicach.

\Jl.50. Co to są wykresy CTPc?

Są to wykresy czas - temperatura - przemiana dla chłodzenia ciągłego. Zastosowanie wykresów CTPi w przypadku chłodzenia ciągłego stali wnosi błąd wynikający stąd, że okresy czasu wytrzymania izotermicznego stali przy różnych tern-

ł