25 (652)

takiej afrykaty jest nam już znaną, podczas gdy pierwsza nie była przytaczana dotychczas, nie będąc głoską samoistną.

§33. Głoski zwarto-szczelinowe ciszące

Wreszcie mamy trzecią kategorię afrykat, mianowicie -3. Afrykaty ciszące:

a)    dźwięczną

b)    bezdźwięczną ć,

jak w wyrazach dziwny, cisza lnb dziad, ciasto lub poradź mi* brać. Szczelinowa część tych połączeń jest już nam znana jako ź,.ś, podczas gdy poprzedzające ją zwarcie w tymże miejscu artykulacji nie istnieje w polszczyźnie jako głoska samodzielna. Będzie to d, t, zwarcie środka języka z podniebieniem twardym, a afrykaty te można przedstawić jako d+ź i /+^2ane w jedną głoskę.    #

Co do transkrypcji afrykat, to językoznawcy polscy używają spec? jalnych znaków dla nich, podczas gdy u innych stosują się przeważnie połączenia dwóch liter, ts zamiast c itd., co nie jest tak dokładne.

§34. Dziąsło wa odmiana zwartych przednio językowych

Będzie to nowa odmiana zwartych przedniojęzykowych d^ł, tworzona jak z, i brzegiem języka, przy czym zwarcie się tworzy nie ź wewnętrzną stroną zębów, lecz wyłącznie z (Masłami. Oznaczymy takie zwarcie literami ęL, t. A więc nasze szumiące afrykaty będą ścisłym połączeniem

w jedną głoskę d+ź i t-ł-ś.

Dodać należy, że głoski d, t istnieją w polszczyźnie także i poza połączeniem w afrykatach, mianowicie także jako rezultaty upodobnienia, a więc niesaiiioistnie, ale już nie skrócone do połowy jako ćżęść,składowa głoski, lecz jako całkowite głoski, np. d£evo (drzewo), fiieba (trzeba).

Interesujące jest porównanie siły wymawiania z długością trwania tych głosek w takich wypadkach, jak dżdżu, czczy. Pisownia tutaj za-oera rzeczywistość, gdyż litery dż i cz oznaczają w tych dwóch wyrazach co innego, gdy stoją na pierwszym miejscu, i co innego, gdy się znajdują na drugim. Wymawiamy w rzeczywistości dzguA ł§cy. )/

§35. Głoski półotwarte

Między zwartymi i szczelinowymi z jednej strony a otwartymi, czyli samogłoskami, z drogiej umieściliśmy osobną grupę półotwartych, która obejmuje w jedną całość głoski typu r i Z, tak zwane płynne, i typu n, m, czyli nosowe. Ze stanowiska stopnia. otwarcia (por. §19) zazwyczaj no-