26 (299)

Elektronika dla informatyków

Fot. 45

Sterownik bipolarnego silnika krokowego

scan & up specjalnie dla Za Friko www.za-friko.com Nie zapomnij nas odwiedzić

www.sklep.avt.pl

AVT-Korporacja Sp. z o.o., 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11, tel. [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail]

Fot. 49

Fot. 48

z pakietu pojedynczych blaszek. Po nawinięciu uzwojeń na plastikowych karkasach, w otwór karkasu aż do wypełnienia miejsca, wkładane są blaszki o kształcie E, zwykle z dwóch stron, a potem uzupełniane są kształtki I. Rzadziej wykorzystywane są transforma-

tory tzw rdzeniowe, bez środkowej kolumny (rysunek 41), składane z kształtek CI - przykład na fotografii 44.

Nieco lepsze właściwości mają transformatory na tzw. rdzeniach zwijanych - fotografia 45. Tu rdzeń wykonany jest z taśmy żelazokrzemowej lub tzw. amorficznej, zwiniętej w kształt kanciastej litery O i przeciętej w poprzek na dwie połówki w kształcie liter U. Po nawinięciu uzwojeń na karkasie (karkasach) obie połówki rdzenia są składane i mocno ściskane metalową taśmą lub opaską zaciskową.

Najnowocześniejsze są transformatory toroidalne - fotografia 46. Z uwagi na swą budowę, transformatory toroidalne mają najlepsze właściwości. Ich (niewidoczny) rdzeń powstaje przez nawinięcie taśmy z materiału magnetycznego, podobnie jak w transformatorach zwijanych, tylko rdzeń ma kształt okręgu i nie jest przecinany. Na taki rdzeń w kształcie kanciastego toroidu nawijane są uzwojenia. Ponieważ rdzeń nie jest przecinany, trzeba stosować niecodzienne, specyficzne sposoby nawijania, co utrudnia proces produkcji. Dawniej problemem był proces produkcji, a dziś większość transformatorów sieciowych o mocach powyżej 50W to właśnie transformatory toroidalne.

Nie tyiko

transformatory

sieciowe

Dotychczasowe rozważania miały pokazać najważniejsze zagadnienia, dlatego dotyczyły najpopularniejszych i w pewnym sensie najprostszych transformatorów zasilanych przebiegiem sinusoidalnym 230V 50Hz z sieci energetycznej. W tych rozważaniach pominęliśmy liczne aspekty zagadnienia. A przecież transformatory wykorzystywane są też do innych celów. Na przykład transformatory bardzo podobne z wyglądu do sieciowych, pracująjako transformatory głośnikowe we wzmacniaczach lampowych oraz w sieciach radiowęzłowych. Zakres częstotliwości ich pracy to pasmo akustyczne, a więc teoretycznie 20Hz..,20kHz, co w praktyce jest bardzo trudne do osiągnięcia. Przykład transformatora głośnikowego masz na fotografii 47. Różnego rodzaju transformatory pracują też w urządzeniach impulsowych, na przykład w zasilaczach (przetwornicach) impulsowych przy dużo wyższych częstotliwościach, niekiedy przekraczających 1 000 000Hz (1MHz). Przykłady transformatorów impulsowych z rdzeniami ferrytowymi, a nie żelazokrzemowymi, zamieszczone są na fotografii 48. Transformatory stosowane są też w urządzeniach radiowych wysokiej częstotliwości i pracują przy częstotliwościach ponad 1MHz - fotografia 49. Niektóre mają rdzeń w postaci małego pręta ferrytowego, a inne w ogóle nie mają rdzenia - to transformatory powietrzne.

Podczas pracy przy wyższych częstotliwościach dają o sobie znać nieomówio-ne dotychczas czynniki i zjawiska. Temat jest bardzo obszerny i trudny, ale niektóre szczegóły zostaną przedstawione w dalszych odcinkach cyklu..

Piotr Górecki

30 Listopad2010 Elektronika dla Wszystkich