281 (27)

O niektórych właściwościach językowych bajki A dama Mickiewicza pt. L i s i kozioł 281

Ani pomyśl ić o wyskoczeniu.    (4)

Chociaż wody nie było i nawet nie grząsko:    (5)

Studnia na półczwarta łokcia,    (6)

Za wysokie progi    (7)

Na lisie nogi.    (!)

Zrąb tak gładki, że nigdzie nie wścibić paznokcia. (9)

Wspomniane wypowiedzenie okolicznikowe przyzwolenia (w. 5) nie ma tutaj swojej składniowej i logicznej podstawy, swego nadrzędnika. Przerywa ono tym samym spójność tekstu pod względem formalno-składniowym, w znacznie mniejszym jednak stopniu pod względem znaczeniowym. Zachowana zostaje natomiast głębsza łączność między omawianymi odcinkami tekstu, gdyż wypowiedzenie zawarte w wersie 4 (Ani I pomyślić o wyskoczeniu) stanowi wyraźną podstawę nawiązania dla wypowiedzenia umieszczonego w w. 6-8 (Studnia na półczwarta łokcia - w. 6; Za wysokie progi -w. 7; Na lisie nogi - w. 8).

| We wcześniejszej wersji tekstu, zapisanej „w atg,, z pominięciem wyrazów przekreślonych przez poetę w rękopisie”²¹, nie ma omówionego wyżej, nie mającego swego nadrzędnika wypowiedzenia okolicznikowego przyzwolenia (Chociaż wody nie było i nawet nie grząsko). Odpowiedni fragment tekstu wygląda następująco:

Już wlazł w ogrodek, już wita się z gąską,    (1)

Gdy skok do niej w namiętnym czyniąc zaślepieniu, (2) Chybił i wpadł w dół. Nie byłoć tam grząsko, (3) Ale ciemno, ale wąsko.    (4)

Ani myślić o zbawieniu.    (5)

Studnia na półpięta łokcia,    (6)

Za wysokie progi    (7)

Na lisie nogi;    (8)

Zrąb tak gładki, że nigdzie nie wścibić paznokcia. (9)²²

Nie ma tu zakłócenia spójności tekstu pod względem formalno-składniowym. Konstrukcja jest pełna, w przeciwieństwie do zacytowanej poprzednio (Chociaż wody nie byb).

Spójność analizowanego tekstu uwarunkowana jest m.in. w zakresie składni ciągiem wypowiedzeń pozostających ze sobą w stosunku nawiązania zewnętrznego. W bardziej szczegółowym podziale dają się wyodrębnić, zgodnie z terminologią Klemensiewicza?³, takie człony, jak podstawa nawiązania (PN) i człon nawiązania (CN). Uwzględnia się w tej bardzo prostej klasyfikacji w obrębie członu nawiązania dwie funkcje: funkcję przyłączającą i wyłączającą²⁴, która w wyższym stopniu łączy (spaja) samodzielnie

²¹    Zob. A. M i c k i c w i c z, op.cit., s. 579.

²²    Ibidem.

²² Z. Klemensiewicz, Zarys składni polskiej. Warszawa 1969, s. 117

^MZob. ibidem. Por. np. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Pod red. K> Polańskiego. Wrocław-•Warszawa-Kruków 1993, i. 503-505.