284 285

W trzecim natomiast przypadku sytuacja jest nieco odmienna. Dzieci poznały już pewien zakres treści. Środki dydaktyczne są tutaj wykorzystywane do utrwalania nabytej już wiedzy. Porównywanie przez dzieci wiedzy już przyswojonej z wiedzą odzwierciedloną za pomocą eksponowanego środka dydaktycznego pozwala im dostrzec nowe elementy w posiadanej wiedzy. Dzięki temu ich wiedza jest lepiej utrwalona i pogłębiona, nabiera walorów operatywnych i może stanowić również materiał inspirujący do dalszej pracy poznawczej.

3. funkcja Środków technicznych w edukacji

ŚRODKI SŁUCHOWE

Do podstawowych środków dydaktycznych o charakterze słuchowym należą: audycje radiowe, nagrania na taśmie magnetofonowej i na płytach.

Spośród tego rodzaju środków dydaktycznych najbardziej rozpowszechnione są audycje radiowe.

Szkolne audycje radiowe, właściwie wykorzystywane, mają duże znaczenie dla edukacji wczesnoszkolnej. Szczególnie dużą rolę odgrywają w kształceniu języka uczniów. Pomagają mianowicie w rozwijaniu dwóch podstawowych funkcji języka uczniów: funkcji semantycznych i niesemantycznych.

Percepcja szkolnych audycji radiowych wymagą większej aktywności dzieci aniżeli w przypadku audycji telewizyjnych (audiowizualny środek dydaktyczny). Audycje telewizyjne operują przede wszystkim, jako środkiem przekazu treści, obrazem. Inne „znaki” (narracja, dialog, dźwięk itp.), aczkolwiek występują także w audycji, mają charakter wtórny w stosunku do obrazu, albo inaczej — „towarzyszący”. Percepcja obrazów nie wymaga takiego stopnia koncentracji uwagi, jak przy recepcji samych tylko „dźwięków” jako „sygnałów” określonych obrazów. Aktywność odbiorcy w przypadku audycji radiowej musi więc być z natury rzeczy wyższa aniżeli w przypadku audycji telewizyjnej. „Współistnienie” szkolnych audycji radiowych i telewizyjnych jest zatem najbardziej racjonalne. Każdy bowiem typ audycji oddziałuje na inną stronę osobowości dziecka.

Szkolne audycje radiowe mogą być czynnikiem inicjującym sytuacje problemowe. Możemy, dla przykładu, bezpośrednio przed daną audycją sformułować następującą propozycję: „za chwilę będzie audycja radiowa. Spróbujcie zastanowić się w czasie jej słuchania i powiedzieć po audycji, na jakie pytania nie możecie znaleźć odpowiedzi, jakie sprawy są dla was niezrozumiałe”.

Po wysłuchaniu audycji odbywa się dyskusja określająca niewiadome elementy treści. Te niewiadome elementy treści, ujęte w postaci odpowiednich sformułowań językowych, są problemami. Organizują one dalszy tok pracy poznawczej, w tym przypadku — czynność rozwiązywania problemów zainicjowanych przez daną audycję.

Audycja radiowa może nie tylko organizować sytuację problemową, ale może być również wykorzystana w czasie rozwiązywania problemów wysuniętych przez daną audycję. W tym przypadku dzieci biorą udział w słuchaniu określonej audycji mogą odnaleźć odpowiedź na wysunięte uprzednio określone pytania problemowe.

Pytania problemowe mogą mieć następującą formę (przykładowo): „Dlaczego stało się to a to?”, „Wyjaśnij, dlaczego stało się to a to?”, „Co należałoby zrobić, aby stało się to a to?” itd. W miejscu „to a to” informujemy dzieci o szczególnie istotnym zdarzeniu, ustalonym na podstawie programu danej audycji. Po zakończeniu audycji rozpatrujemy zawartą w niej treść w kontekście sformułowanych pytań problemowych. Analiza ta może być czynnikiem inicjującym sytuacje problemową, może doprowadzić do formułowania dalszych pytań problemowych, a więc być czynnikiem inspirującym prace poznawczą dzieci. Właściwe zatem wyzyskanie szkolnych audycji radiowych, według pokrótce przedstawionych tu założeń, może być czynnikiem intensyfikującym naukę szkolną najmłodszych uczniów.

ŚRODKI WZROKOWE

Do środków wzrokowych o charakterze technicznym należą: filmy nieme, przezrocza, tablice flanelowe, tablice magnetyczne, programy komputerowe itp.

Wśród wizualnych środków dydaktycznych dużą rolę odgrywa film. Dzięki ruchowi na ekranie „ożywia” on niejako pokazywane rzeczy, zjawiska, procesy. Oglądając obrazy filmowe dziecko doznaje wrażenia, że ogląda autentyczną rzeczywistość.

Przezrocza mają charakter statyczny, eksponują rzeczywistość w „bezruchu”. Niemniej, w zależności od ujęcia określonych obiektów

285