28 (252)

164 WPŁYW SPOŁECZNY

Rycina 4.13

Mundury, pałki urządzenia techniczne, którymi dysponują osoby pełniące role policjantów, sprzyjają wytworzeniu się przekonania o tym, że podejrzani zasługują na twarde traktowanie.

4.3.3 Rzeczywistość społeczna uczy ról bardzo skutecznie

Uczenie się w warunkach naturalnych roli policjanta, księdza, nauczyciela czy prezesa polega na stopniowym intemalizowaniu przepisów tych ról i w rezultacie prowadzi do ukształtowania się specyficznego sposobu myślenia o danej aktywności, sytuacji, zadaniach i o otaczającym świecie; uczenie to zmienia postawy człowieka.

Polecam w tym kontekście obejrzenie filmu Swing Kids, pokazującego losy młodego Niemca, wywodzącego się z arystokratycznego domu, w którym ojciec wyraża pogardę dla Hitlera. Chłopiec przez przypadek znajduje się w szkole Hitlerjugend. Początkowo mający otwarty umysł, przyjaźniący się z Żydem, tańczący w ukrytych klubach swinga w wyrazie protestu przeciw faszyzmowi, staje się sam faszystą, który wierzy, że Żydzi zasługują na zagładę. Nie tylko pośrednio przyczynia się do samobójczej śmierci byłego przyjaciela - Żyda, ale nawet denuncjuje swojego ojca w wyrazie lojalności dla nowej ideologii.

4.3.3.1 Kształtowanie postaw poprzez uczestnictwo w publicznych ceremoniach

Czemu służą patriotyczne koncerty, wiece i pochody?

We wszystkich kulturach i systemach politycznych istnieją ceremonie, które służą wzmacnianiu uczuć patriotycznych. Salutowanie do sztandaru, odśpiewywanie hymnu oraz innych pieśni narodowych, oddawanie zmarłym bohaterom honoru przez chwilę ciszy czy strzelanie salutów armatnich - to uniwersalne praktyki stosowane w różnych kulturach. Organizatorzy posługują się nimi w celu stworzenia odpowiedniej atmosfery emocjonalnej, zwiększającej zaangażowanie ludzi i pogłębienie (lub wytworzenie) postaw zgodnych z tymi działaniami. Uczestnictwo w paradach czy nawet obserwowanie w roli widza manifestacji potęgi militarnej, połączone z elementami „ludowości” wzmacniającej poczucie narodowej identyfikacji, były wykorzystywane nie tylko przez nazistów i komunistów, ale są praktykowane we wszystkich systemach politycznych.