296 (12)

się i wykreśla w pobliżu pozycji zliczonej, W celu przesunięcia pierwszej linii pozycyjnej należy na niej przyjąć dowolny punkt M_y z którego wykreśla się kąt drogi nad dnem, a potem odkłada się wartość d drogi przebytej do momentu drugiej obserwacji, w wyniku czego otrzymuje się punkt N. Przesuwając następnie równolegle pierwszą limę pozycyjną do punktu N, otrzymuje się w miejscu przecięcia się obu linii pozycję obserwowaną Można również przyjąć punkt K w miejscu przecięcia się kąta drogi nad dnem z pierwszą linią pozycyjną, a następnie po odłożeniu na kursie przebytej drogi d uzyskać punkt L_% do którego przesuwa się równolegle pierwszą linię pozycyjną.

Odmiennie wygląda przesuwanie linii pozycyjnych w w'ypadku obserwacji ciał niebieskich na dużych wysokościach. Na wysokościach przy żeni talnych, jak wspomniano wcześniej (podrozdz. 11.1). zachodzi konieczność wykreślania kół pozycyjnych. Przesunięcie koła pozycyjnego w tym wypadku polega na przeniesieniu współrzędnych rzutu ciała S_x pierwszej obserwacji o wartość drogi przebytej w kierunku ruchu statku do punktu S_p (rys. 15.21).

Praktycznie, aby określić pozycję obserwowaną z dwóch kół pozycyjnych na dużych wysokościach, należy wykonać następujące czynności:

1.    Dla momentu obserwacji obliczyć promienie kół pozycyjnych jako dopełnienia wysokości astronomicznych.

2.    Określić współrzędne geograficzne rzutu 5,.i S₂, przy czym szerokością rzutu jest deklinacja, a długością gryniczowski kąt godzinny ciała niebieskiego. Dane te określa się z rocznika astronomicznego dla momentów obserwacji.

3.    Po naniesieniu obu punktów na mapę z punktu S, wykreślić kąt drogi po wodzie oraz odłożyć wartość drogi przebytej między obserwacjami, otrzymując punkt S_p,

4.    Z punktu S_p wykreślić promieniem j, pierwsze koło pozycyjne, co jest równoznaczne z przesunięciem picnvszcgo koła pozycyjnego.

5.    Promieniem z₂ wykreślić z punktu S₂ drugie koło pozycyjne. W miejscu przecięcia się obu kół pozycyjnych, w pobliżu pozycji zliczonej, znajduje się pozycja obserwowana P₀ w momencie drugiej obserwacji.

Metody graficzne określania pozycji niejcdnoczcsnej można stosować w dowolnych warunkach. Są one dość proste i nie wymagają specjalnych urządzeń. Wadą ich jest mała dokładność, spowodowana błędami graficznymi.

15.3.3. Metoda analityczna

Analityczna metoda obliczania współrzędnych pozycji obserwowanej z. dwóch linii pozycyjnych nicjcdnoczesnych polega na zliczaniu drogi od pierwszej obserwacji i równoległym przesuwaniu pierwszej linii pozycyjnej do drugiej linii, a następnie na rozwiązywaniu układu dwóch równań z dwoma niewiadomymi dla pozycji zliczonej określonej w momencie drugiej obserwacji.

Aby wyjaśnić proces obliczeń metodą analityczną, podamy cały tok rozumowania, korzystając z rys. 15.22.

296