298 (24)

wianej struktuize. Jeszcze silniejsza polaryzacja jonowa związków AB₂ może doprowadzić do struktury typu pirytu (rys. 3.50a) i powstawania wiązań o charakterze metalicznym lub do struktur molekularnych, zwłaszcza gdy stosunek r_k: r_tt jest mały. Wiązanie jonowo spolaryzowane przybiera często charakter wiązania atomowego lub pośredniego między atomowym a jonowym, gdyż otoczki elektronowe sąsiadujących jonów zachodzą na siebie podobnie jak w wiązaniu atomowym.

5.7. Wpływ polaryzacji jonowej na strukturę związków

typu AB₂

K

w

0,8

0,6

0,4

OJ

0

CdCl₂ CdJ₂

typ raty Lu

ł    \

Sn0₂ sieci cząsteczkowe ▼

sieci cząsteczkowe

sieci

cząstecz

kowe

wzrost polaryzacji

Związki o silnej polaryzacji jonowej, takie jak np. AgCl, AgBr i AgJ, są słabo rozpuszczalne w wodzie, podczas gdy AgF (słaba polaryzacja małego jonu F“) jest dobrze rozpuszczalny. Polaryzacją jonową wytłumaczył Fajans nieprawidłowości w wartościach temperatur topnienia i wrzenia soli chlorowców metali alkalicznych. Temperatury te powinny wzrastać prawidłowo ze zmniejszeniem wielkości jonów, natomiast polaryzacja wywołuje odchylenia od tej prawidłowości. Deformacja otoczki elektronowej wpływa na powstawanie charakterystycznych właściwości optycznych — kryształy związków o silnej polaryzacji jonowej są często barwne.

Główne znaczenie w powstawaniu barwy ma polaryzacja anionów przez kationy* Rozpatrując szereg związków zawierających ten sam kation, a różne aniony, można stwierdzić, że im większa jest polaryzacja bierna anionu, tym większa istnieje moż’iwość utworzenia związków barwnych. Na przykład w solach chlorowcowych chlorki i flu- ₍ orki są zwykle bezbarwne, niektóre bromki są już barwne, a barwne jodki są bardzo liczne.

Duży wpływ na zmianę stopnia polaryzacji jonów ma zmiana temperatury kryształów* Z podwyższeniem temperatury wzrasta amplituda drgań jonów w sieci krystalicznej,, przez co jony bardziej zbliżają się do siebie i zwiększa się polaryzacja. .Zmiana stopnia

polaryzacji może spowodować przejście ciała krystalicznego w inny typ struktury (poli-

% *

morfizm — por. § 5.2) lub może wywołać zmianę barwy kryształu. Na przykład bezbarwny ZnO po ogrzaniu przybiera barwę żółtą, żółty InCl₃ w temp. 120°C staje się czerwony, a czerwony HgJ₂ w temp. 127^CC przybiera barwę żółtą.

5X7.2. Wiązani* wodorowe

Jądro wodoru, czyli proton jednej cząsteczki, może działać silnie na elektrony drugiej cząsteczki, przyciągając je do siebie. W ten sposób jądro wodoru może łączyć dwie cząsteczki wiązaniem, które nazywamy wodorowym lub protonowym. Nie należy ono do oddzielnego typu wiązań — traktujemy je jako wiązanie jonowe silnie spolaryzowane, W któ-

303