24

’\V1S-

ytycznym do swojej materii, czyli żitych cech społeczeństw zachodnich w ciągu ostatnich stu lal e. Jaką formę powinna jednak przyłjest rosnąca ingerencja państwa w życie gospodarcze, a także owa krytyczna działalność? W pewnym sensie cała ksfcw inne sfery aktywności społecznej. Tym taktem zamierzam

•    ...... 1    •    •    . ________________ W-A/niPl-

w kolejnym rozdziale. Temat trzeci sięga głębiej niż pozosebokie, które w sposób raczej ewolucyjny niż rewolucyjny i ściśle wiąże się z dyskusją teoretyczną z rozdziałów:kwidowały klasowy charakter kapitalizmu w znaczeniu przednich. Jest to temat dotyczący możliwości transtbm>_zVimowanym przez Marksa. Miliband odrzuca tę mteipre-w dzisiejszym świecie. Na pewnym poziomie są to rozważcie i twierdzi, że społeczeństwa zachodnie pozostały społe-o żywotności projektu Marksowskiego. Czy możemy jesaeństwami kapitalistycznymi, a analiza klasowa ma podsta-realistycznie wyobrażać sobie możliwość pojawienia się _yowe znaczenie w zrozumieniu ich form instytucjonalnych, leczeń,stw socjalistycznych, które będą się radykalnie róż Wszechstronne ujęcie całego wieku przemian nie miesu-od istniejących form kapitalizmu przemysłowego⁹ Na pooby się oczywiście w ramach krótkiego rozdziału, zresztą nne bardziej abstrakcyjnym, lecz nie mniej istotnym te-hyba również w całej książce. Można natomiast przedstawić trzeci zajmuje się naturą socjologii jako działalności kn toopartą ilustracjami empirycznymi obszerną charakterystykę nej. Zauważyłem już przedtem, że nauka społeczna pozorni bardziej fundamentalnych przekształceń. Jedną z oczy

w stosunku z gruntu krytycznym do s ' '    •    '*-----... r.ct_ntn,rh

ludzi w społeczeństwie

,    .    ^Ł    in sensie Ccifći Ksi3^-. w nmv —j    *•    . . .    ... . • •

Zmiana od wieku XIX: władza korporacji

Porównując analizy przedstawione przez Dahrendoifa i M banda — dla wielu symptomatyczne — nie stwierdza: większych rozbieżności w ich poglądach na dziewięir stowieczną Europę. Obaj zgadzają się, żc Marksowski oh dziewiętnastowiecznego kapitalizmu był w zasadzie poprą ny. Dahrendorf przyznaje, że w tym okresie własność pry* na i przynależność klasowa były ze sobą zbieżne i że czć obserwowanym zjawiskiem była walka klas. Wyraźniej* lóżnice pomiędzy tymi autorami zaznaczają się przy ocć zmian, które dokonały się w społeczeństwach zachodu w ciągu ostatnich stu lat. Według Dahrendoifa są to zn¹¹'

dotyka tego zagadnienia, chciałbym jednak odnieść się dorjednak zająć się dokładniej w następnym rozdziale. Wazmej-go wprost przy okazji formułowania końcowych wnioske sza w tym miejscu wydaje się nasilająca się koncentracja gospodarki. zdominowanie życia gospodarczego przez ogiomne koncerny. Nikt nie neguje, że w gospodarkach zachodnich wielkie korporacje zaczynają odgrywać coraz bardziej doniosłą rolę. Trudno podać dokładne wartości, zwłaszcza jeśli chodzi o dane porównawcze z różnych krajów. W Stanach Zjednoczonych od początku naszego wieku dwieście największych firm produkcyjnych zwiększa każdego roku swój udział w zyskach o 0,5%. Tc dwieście korporacji kontroluje dzisiaj mniej więcej 3/5 całej produkcji. Podobnie dwieście największych organizacji finansowych odpowiada obecnie za ponad połowę wszystkich transakcji*. Ta niewielka garstka to gigantyczne przedsiębiorstwa z oddziałami na całym świecie.

Poziom koncentracji przemysłu w Wielkiej Brytanii jest wyższy niż w Stanach Zjednocznych. Inne kraje Europy Zachodniej i Japonia różnią się znacznie pod względem poziomu

Michael Useem, Tlie liwer Cin le. New York 1984. rozdz. 2.

57

56