272 273

lekcji. Dla ilustracji przedstawiani go niżej: „Jest zima. Dzieci bawią się na lodowisku. Dziewczynki i chłopcy jeżdżą na łyżwach. Wszyscy są zadowoleni”.

Dzieci z każdego poziomu dostały w kopertach wydrukowany na drukarce tekst. Tekst był jednolity dla trzech poziomów, ale każdy poziom otrzymał nieco inne sugestie.

Poziom I miał następującą propozycję: ułożyć z podanej „rozsy-panki wyrazowej” zdania we właściwej, logicznie uwarunkowanej kolejności i napisać je w zeszycie. W kopertach więc dla poziomu I znajdowała się „rozsypanka wyrazowa” zawierająca podany tekst „pocięty” na poszczególne wyrazy.

W kopertach dla poziomu II znajdowała się również „rozsypanka wyrazowa” zawierająca poszczególne wyrazy omawianego tekstu. Każde jednak zdanie tekstu było spięte spinaczem dla ułatwienia pracy. Dla przykładu zdanie: „Dzieci bawią się na lodowisku”. Zdanie to składa się z pięciu wyrazów, pocięto je więc na pięć części. Wyrazy spięto spinaczem. Cały tekst składał się z czterech zdań. W kopertach znajdowały się więc cztery „zespoły” wyrazów, odpowiadających liczbie zdań. Dzieci miały z poszczególnych „zespołów” wyrazów ułożyć najpierw kolejno zdania, a następnie uporządkować je według logicznej kolejności.

Poziom III otrzymał w kopertach „rozsypankę zdaniową” zawierającą cztery zdania rozpatrywanego tekstu. Zadaniem dzieci było przeczytanie kolejno poszczególnych zdań i ułożenie ich we właściwej, uwarunkowanej kolejnością relacjonowanych zdarzeń, kolejności, a następnie przepisanie ich do zeszytu. Pełny tekst ćwiczenia dla poziomu III był następujący: „Przeczytaj zdania. Ułóż we właściwej kolejności. Przepisz je do zeszytu.”

Po rozdaniu kopert dzieci z poziomu I od razu przystąpiły do pracy, natomiast dla dzieci z poziomu II i III zorganizowano aktywność zbiorową.

Nauczycielka powiedziała dzieciom: „Za chwilę odsłonię wam na bardzo krótko cząstkę wyrazu. Patrzcie uważnie i spróbujcie ją odczytać”. Nauczycielka odsłoniła na chwilę sylabę: Dziew-. Po zasłonięciu tej sylaby poszczególne dzieci mówiły, jaka sylaba była odsłonięta. Później nauczycielka odsłoniła dwie następne sylaby tego wyrazu: -czynki. Dzieci znowu odczytywały. Następnie odsłonięto cały wyraz i dzieci bez trudu już go odczytały. Podobnie postępowano przy odczytywaniu następnych z kolei wyrazów — i chłopcy. Dalsze wyrazy (...jeżdżą na łyżwach) wchodzące w skład rozpatrywanego zdania były odczytywane nie „sylabami”, lecz „wyrazami”.

Przedstawiony tok pracy dzieci z poziomów II i III miał miejsce w czasie aktywności zbiorowej. Celem tej pracy było rozszerzenie tzw. „pola czytania”. Jest to bardzo istotne w pracy. Jak już zresztą powiedziałem, dzieci z poziomów II i III obejmują podczas patrzenia na wyraz bądź poszczególne litery, bądź sylaby, rzadziej natomiast całe wyrazy. Dlatego dla zapewnienia płynności czytania istnieje konieczność stopniowego rozszerzania „pola czytania” tych dzieci, umożliwiającego im, przy jednorazowym popatrzeniu na wzór, wzrokowe obejmowanie całych, stosunkowo krótkich wyrazów, a przy dłuższych wyrazach obejmowanie poszczególnych sylab lub zespołów sylab i tym samym płynne ich odczytywanie.

Dzieci z poziomu I czytały już teksty w zasadzie sposobem „wyrazowym”. Z tego też względu nie było potrzeby włączania ich do ćwiczeń nad rozszerzaniem „pola czytania”. Rozwiązywali więc od razu, w warunkach aktywności indywidualnej, przewidziane dla nich problemy.    ..

Uczniowie z poziomów II i III po zakończeniu aktywności zbiorowej rozpoczęli wykonywanie, podczas aktywności indywidualnej, zaprojektowanych dla nich ćwiczeń. Nauczycielka przez chwilę zwróciła uwagę na pracę dzieci z poziomu III. Udzieliła doraźnej pomocy i skorygowała popełnione błędy.

Następnie nauczycielka zainspirowała aktywność zbiorową z dziećmi poziomu I. Dokonała wstępnej oceny poprawności pracy.

Trzeci etap, zgodnie z ogólnymi założeniami koncepcji zróżnicowanej aktywności zbiorowej, zmierzał do oceny i korekty efektów indywidualnej aktywności przebiegającej w obrębie trzech poziomów. W tym celu odsłonięto tablicę zawierającą rozpatrywany tekst i dzieci porównywały własne teksty z tekstem na tablicy. Następnie poszczególne dzieci z trzech różnych poziomów odczytywały podany tekst.

Podstawowym zagadnieniem w czasie organizowania aktywności zróżnicowanej uczniów jest dobór odpowiednich ćwiczeń dla poszczególnych poziomów, uwzględniających możliwości intelektualne uczniów. Zgodnie z organizacyjnym wariantem zróżnicowania projektowanym dla edukacji wczesnoszkolnej, o którym szerzej powiedziałem wyżej, treść aktywności jest jednolita, natomiast ich stopień trudności

273