2 (2449)

Jest widoczne, że w tym układzie coraz większe znaczenie w procesie pedagogicznym zyskuje subiektywny, psychologiczny element pracy nad obiektywnym elementem fizycznym.

a. Szkoła pracy produkcyjnej, szkoła życia

Szkoła pracy produkcyjnej miała dwie zasadniczo różne odmiany: jedna to szkoła produkcyjnej pracy technicznej, druga_ to szkoła życia. Twórcą pierwszego_z Jtvch kierunków-hył P.P. Błoński. Szkoła ta, która powstała w. ZSRR. uważa czynną prace produkcyjna młodzieży w fabryce lub innym zakładzie pracy za podstawę kształcenia umysłowego i wychowania charakteru i to zbliżało ją axTszkoły opartej o idee ..nowego wychowania”. Współpraca młodzieży w wytwórczości technicznej miała tu być podstawą dla zyskania wiedzy i charakteru stosownie do idei budowania socjalistycznego i komunistycznego społeczeństwa. Miała ona być politechniczną szkołą ogólnokształcącą zgodnie z ideą szkoły politechnicznej klasyków marksizmu, a zasada kształcenia przez pracę techniczną stanowiła jeden ze środków tego kształcenia. Gały^kierunek tej szkoły był jednym z kroków budowania pedagógiki socjalistycznej i różnił się zasadniczo od „szkoły pracy” nowego wychowania burżuazyjnej pedagogiki zachodniej. Tymczasem drugi kierunek „produkcyjnej szkoły pracy”, zwany też „szkołą życia” zachowywał podstawowe cechy „nowego wychowania”.

Szkołażycia powstała w Niemczech tuż po wojnie.a główni je[ zwolennicy^rupowalfśię^-w organizacji ZdecydowanychJłeforma-' torów Szkoły” (Ęntschiedene Schulreformer), założonej w r. 1919 przez "Paula ~0_estrę.icha...(ur. 1878) *. Towarzystwo to rozwijało bardzo ^ruchliwą i szeroką działalność obejmując nią nie tylko kraje niemieckie, ale sięgało daleko poza nie, o czym świadczyła „Światowa konferencja W Locarno” w 1927 r. oraz pismo pedagogiczne: „Das werdende Zeitalter”, wydawane przez K. H. Wil-kera (K. Wilker, ur. 1885). Wśród zdecydowanych reformatorów obok Oestreicha zaznacza się Georg Siegfrid Kawerau (ur. 1886)².

¹ Ęntschiedene Schulreform, 1920j Elastische Einheitsschule, 1925; Lebens — md Produktionsschule, 1921; Productionsschule ais Nothaus und Neubau 1924.

²    Weissbuch der Schulreform, 1920; Soziologische Padagogik, 1921.

1

Zdecydowani reformatorzy w oparciu o idee socjalizmu starali siej prowadzić reformę szkolnictwa w myśl idei Marksa. Nadawali oni kierunkowi swemu nazwę „szkoły produkcyjnej”, ale pojmowali ją zupełnie inaczej niż to było u Błońskiego. Szło tli bowiem nio-o to. ahv na podstawie procesu produkowania użytecznych dóbr ^rozwijać umysł i charakter, ale aby wychować człowieka produktywnego twórczego, zdolnego do pracy wypyórrypi Stąd zdolność do

_produkcji w społeczeństwie bvła celem wychowania, ale sama pfo^r~'

dukcia niemusiała być jego głównym środkiem.,Stądteżidea ueżema się przez działanie została silnie osłabiona. Wychowanie jako główny cel miało obejmować „całego człowieka” i to nie jako jednostkę oderwaną od społeczeństwa, „wyspiarską”, ale jako członka społeczeństwa, złączonego z innymi i pozostającego z nimi we wzajemnej zależności. Stąd też pochodzi nazwa tego kierunku jako „szkoły życia” pojmowanego w sposób kolektywny.

Wychowanie „całego człowieka” przeciwstawiało się przesadnemu intelekrualizmowi i żądano czerpania wiedzy nie tylko z książki, ale też z doświadczenia życiowego, z praktyki, która daje obok wiedzy teoretycznej ujmowanej przez umysł, także wiedzę „przeżywaną”, a więc taką, w którą są zaangażowane uczucia i wola. Szkota więc jest nie tylko szkołą nauczającą, ale „szkołą przeżyć” (Erlebnisschule). Każdy wiek w życiu młodzieży ma swoją własną kulturę. Etapy więc życia młodzieży winny być użyte dla wyżywania się kultury wieku młodzieńczego a nie dla przygotowywania do kultury dorosłego społeczeństwa. Idea wychowywania w etapach kultury młodzieżowej ma wypełniać cały¹ bieg oddziaływania pedagogicznego.

Wychowanie całego człowieka winno uwzględniać indywidualizm jednostki. Nie wyklucza to jednak zachowania w nauce pewnego „trzonu kulturowego”, jednakowego' dla wszystkich (Kultur-kerń)-, trzon taki tworzy nauką o „swojszczyźnie” (Heimats-kirnde). Dopiero na tym wspólnym trzonie wiedzy i całości kulturowego życia społeczeństwa może być budowana swoboda indywidualnych zamiłowań i uzdolnień ucznia.

Na wspólnym trzonie kulturowym opierają się swobodne kursy do wyboru ucznia, które bądź to pogłębiają przedmioty należące do wspólnego trzonu, bądź też wprowadzają nowe prace, np. techniczne, artystyczne, handlowe, języki obce itp. W pracach technicznych i rzemieślniczych nie idzie o naukę zawodu, ale o zaznajamianie

103