2 (244)

^rzesącz kapilarny osocza) - (elementy zużyte przez komórki tkanki i zdeponowane w jej .ancji podstawowej) + (elementy wytwarzane przez komórki tkanki i uwalniane do płynu

tkankowego)

- stanowi nadwyżkę (2-41/dobę) płynu niezreabsorbowanego do naczynia

•    jest odprowadzana z powrotem do krwi naczyniami chłonnymi

•    objętość chłonki zależy od wielkości filtracji i czynników zmieniających przepuszczalność ściany naczynia włosowatego

•    krążenie chlonki umożliwia powrót do krwi białek, przechodzących z naczyń włosowatych do przestrzeni zewnątrznaczyniowej

•    ponieważ naczynia zatoki wątroby mają wyjątkowo dużą przepuszczalność dla dużych cząsteczek drogą chłonną transportowane są białka produkowane przez wątrobę

•    stężenie białka w chłonce jest mniejsze niż w osoczu - białka są przesączane przez ścianę naczyń włosowatych w ograniczonym stopniu w zależności od stopnia ich przepuszczalności, ich zwiększona koncentracja w objętych obrzękiem chłonnym tkankach może prowadzić do nadmiernej proliferacji keratynocytów i fibroblastów

•    cytokiny i chemokiny chłonki odgrywają ważną rolę w reakcjach immunologicznych w stosunku do patogenów, komórek geoplastycznych

Elementy morfotyczne chlonki

•    komórki migrujące ze światła naczyń włosowatych skóry do przestrzeni tkankowej i dalej do naczyń chłonnych odgrywają ważną rolę w „nadzorze immunologicznym" tkanek - rozpoznają mikroorganizmy i nieprawidłowe komórki, fagocytują je i transportują drogą naczyń chłonnych do najbliżej położonego węzła chłonnego, gdzie podlegają one unieczynnieniu lub eliminacji

•    skład komórek chłonki różni się od składu krwi obwodowej - jest to spowodowane różną zdolnością wynaczyniania poszczególnych komórek

•    chlonka zawiera komórki Langerhansa oraz więcej limfocytów T i mniej limfocytów B niż krew obwodowa

Gromadzenie komórek w zastoju chłonnym powoduje powstanie objawów procesu zapalnego.

Rozmieszczenie komórek immunologicznie kompetentnych w chłonce i w skórze

W zależności od obszaru skóry może występować różny poziom „gotowości immunologicznej".

•    makrofagi - w sąsiedztwie naczyń włosowatych - rozmieszczenie jest równomierne w przestrzeni międzywłośniczkowej

•    limfocyty - dookoła pozawłośniczkowych naczyń źylnych i naczyń włosowatych

•    komórki dendrytyczne - w skórze właściwej i przemieszczają się w kierunku naskórka

•    komórki Langerhansa - w naskórku i tylko niewielka ich ilość może znajdować się w skórze

•    granulocyty ulegają marginalizacji we włośniczkach krwionośnych

Część wynaczynionych limfocytów i komórek Langerhansa migruje do początkowych naczyń chłonnych

i jest transportowana wraz z chłonkądo węzłów chłonnych.

Transkapilarny ruch płynów i zawartych w nich substancji

•    wg prawa Starlinga transkapilarny ruch płynów i zawartych w nich substancji zależy od różnicy ciśnień hydrostatycznych i osmotycznych po obu stronach warstwy śródblonkowej naczyń włosowatych

•    przepływ białek przez ścianę włośnięzek zależy od różnicy stężeń białek po obu stronach warstwy śródblonkowej, przepuszczalności i wielkości powierzchni kapilar

•    ultrafiltracja odbywa się w tętniczym odcinku naczyń włosowatych

•    w ciągu doby z naczyń krwionośnych przechodzi do przestrzeni zewnątrznaczyniowej około 20 I płynu, a powraca 16-181

•    płyn tkankowy jest w 90% resorbowany przez układ żylny naczyń włosowatych, a pozostałe 10% płynu tkankowego zawierającego zwłaszcza duże cząsteczki białka (globuliny, fibrynogen) przedostaje się do układu chłonnego

Przepływ chlonki w warunkach prawidłowych

•    układ ciśnień w początkowym obszarze naczyń chłonnych jest bezgradientowy - ruch chłonki jest bardzo wolny

•    w warunkach prawidłowych naczynia chłonne kurczą się spontanicznie w zależności od objętości płynu rozciągającego ścianę limfamgionu

•    limfa jest transportowana dzięki skurczom limfamgionów oraz otaczających mięśni i fali tętna sąsiadujących naczyń

Ciśnienie chłonki w warunkach prawidłowych w powierzchownym układzie chłonnym

W warunkach fizjologicznych ciśnienie chłonki i jej przepływ w układzie chłonnym powierzchownym

charakteryzują:

•    składowa skurczowa i rozkurczowa

•    brak składowej hydrostatycznej ciśnienia wewnątrznaczyniowego - nie występuje zmiana ciśnienia podczas zmiany pozycji ciała z leżącej na stojącą

•    wzrost ciśnienia w przypadku wystąpienia zablokowania odpływu bliższego odcinka naczynia chłonnego

•    brak wpływu skurczów mięśni szkieletowych

Ciśnienie i przepływ chłonki w warunkach prawidłowych

•    w warunkach prawidłowych naczynia chłonne zawierają niewielką ilość chłonki znajdującej się w kilku segmentach chłonnych

•    w pozycji leżącej składowa ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach chłonnych jest równa zeru, ciśnienie rozkurczowe waha się od 0 do +5 mm Hg

Ciśnienie płynu tkankowego w warunkach prawidłowych

•    ma wartość ujemną - jest to wynik istniejącego gradientu ciśnień między kapilarami krwionośnymi a przestrzenią tkankową która umożliwia przesączanie płynu z naczyń włosowatych do przestrzeni pozanaczyniowej

•    pod wpływem ciśnienia, wywieranego na tkanki z zewnątrz, ciśnienie płynu tkankowego zwiększa się do wartości dodatnich, wywołując przemieszczenie płynu tkankowego do początkowych naczyń chłonnych

•    wraz z płynem tkankowym transportowane są białka wynaczynione z naczyń włosowatych, substancje wytwarzane przez komórki tkanki oraz komórki odpornościowe

Ciśnienie płynu tkankowego skóry

W warunkach fizjologicznych ciśnienie płynu tkankowego skóry:

•    ma niewielkie wartości ujemne

•    zmniejsza się podczas skurczów mięśni

•    zwiększa się przy zastosowaniu ucisku z zewnątrz (bandażowanie, rajstopy elastyczne)

•    ucisk zewnętrzny łydki lub dłoni powoduje zwiększenie ciśnienia płynu tkankowego i przemieszczenie go do światła naczyń chłonnych

Patomechanizm obrzęku

Obrzęk :

•    to nadmierna ilość płynu w przestrzeni zewnątrznaczyniowej

•    może spowodować każdy z czynników nasilających proces filtracji lub zwiększający przepuszczalność ścian naczyń włosowatych (wzrost ciśnienia hydrostatycznego, obniżenie ciśnienia onkotycznego, kininy, histamina, jady roślinne lub zwierzęce, mediatory procesów zapalnych)

Podział obrzęków:

•    Hydrostatyczny - zastoinowy, spowodowany nadmiernym wzrostem ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach żylnych, wywołanym utrudnieniem odpływu krwi żylnej przy niewydolności serca lub długotrwałym pozostawaniem w pozycji stojącej

•    Onkotyczny - występuje w przypadku obniżenia poziomu białek osoczowych (głównie albumin); zmniejszenie ciśnienia onkotycznego w naczyniu powoduje wzrost ciśnienia filtracyjnego; towarzyszy chorobom wątroby, nerek, głodzeniu

•    Zapalny - wywołany przez mediatory procesu zapalnego, które powodują rozszerzenie naczyń doprowadzających, co prowadzi do wzrostu ciśnienia hydrostatycznego, jednocześnie substancje te zwiększają przepuszczalność ścian naczyń włosowatych; w zmienionych zapalnie tkankach rośnie ciśnienie osmotyczne, wszystkie te czynniki powodują przechodzenie płynu do przestrzeni zewnątrznaczyniowej

•    Chłonny - limfatyczny, spowodowany utrudnieniem odpływu przez naczynia limfatyczne, np. w stanach zapalnych naczyń chłonnych, zaczopowaniu naczynia chłonnego.

3