2 (28)

towarzyskie, wspólne rozmowy o sprawach grupowych, krytyka rodziców i nauczycieli. Dzięki intymności wzajemnych stosunków przyjacielskich paczki odznaczają się silną więzią między ich członkami oraz wysokim stopniem solidarności.

Paczka jest dla młodzieży środowiskiem, które zaspokaja i rozwija różnorodne potrzeby społeczne oraz ułatwia stopniowe wrastanie w coraz szersze kręgi społeczne. Na ogół paczki nie są kontrolowane przez dorosłych i nie podlegają nadzorowi wychowawczemu. Niekiedy jednak ich działalność skierowana jest przeciw ogólnie obowiązującym normom i porządkowi społecznemu. Takie grupy tworzy najczęściej młodzież z rodzin rozbitych, zaniedbanych kulturalnie, młodzież odrzucona przez rodziców. Zjawisko tworzenia się paczek częściej występuje wśród chłopców niż dziewcząt. Paczki są przeważnie grupami jednorodnymi. Uczestnictwo w doświadczeniach paczki może się przyczynić do rozszerzania i doskonalenia doświadczeń nabywanych we współżyciu z dorosłymi (w rodzinie, szkole), pogłębiania zainteresowań, pobudzania motywacji do pracy nad sobą, życiowych aspiracji, rozwijania talentów. Ale może też prowadzić do dominacji dążeń i doświadczeń hedonistycznych, a w konsekwencji do ogólnych zaburzeń procesu uspołecznienia. Lojalność wobec paczki jest tym większa, im bardziej paczka w swoich doświadczeniach wchodzi w konflikt z normami ogólnospołecznymi reprezentowanymi przez instytucje wychowawcze. Ścisła więź w paczce dominuje nad lojalnością względem jakiejkolwiek innej grupy, często nawet rodziny. Dlatego skuteczna interwencja wychowawcza polega nie na próbach rozbijania ukształtowanej już paczki, lecz na dyskretnym kierowaniu procesem jej kształtowania się.

3.3. KLIKI

Grupy, którym przyświecają cele aspołeczne, sprzeczne z zasadami i normami współżycia społecznego.

W życiu społecznym niełatwo na pierwszy rzut oka określić czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z kliką, gangiem, bandą czy też zespołem, ponieważ przy różnych stadiach rozwoju wymienionych grup społecznych różnice istniejące między nimi są trudne do uchwycenia.

Kliki:

•    posiadają wysoce destrukcyjny charakter oddziaływania,

•    niweczą wychowawcze działania wśród uczniów,

•    wypaczają prawidłowy sens wychowania.

Kliki w odróżnieniu od gangów (charakter przestępczy):

>    nie mają skłonności do konspiracji, a odwrotnie - często jej członkowie manifestują swoje powiązania, wpływy i znaczenie;

>    członkostwo w klice ma charakter ekskluzywny, kryterium przynależności stanowi tu względnie równa pozycja społeczna, wiek, wykształcenie, czasem pochodzenie społeczne;

>    ma zwykle swojego nieformalnego przywódcę, przeważnie osobę o wpływowym stanowisku i cechach przywódczych;

>    jedną z charakterystycznych cech tej grupy jest jej względna stabilność i trwałość;

>    siła danej kliki zależy od jej składu społecznego. Im więcej w niej osób wysoko ustawionych w strukturże społecznej tym większy zasięg i skuteczność działania danej kliki;

>    Istniejące w społecznościach kliki stanowią swoiste „grupy nacisku", które mogą wywierać wpływ nie tylko na kierownictwo szkoły, ale nawet na władze nadrzędne. Kliki szczególnie łatwo powstają w obrębie zdezintegrowanych i skłóconych społeczności;

>    Działanie klik rzutuje negatywnie na proces uspołecznienia szkoły. Łamane są zasady praworządności i normy społecznego współżycia. Nie jest też przypadkiem, że w szkołach, w których działa klika istnieje duże niezadowolenie z pracy i konfliktowość.

Tworząca sie pod wpływem praktycznych i doraźnych potrzeb organizacja kliki jest zmienna i przy różnych okazjach może przybierać różne konstelacje. Można wiec mówić o strukturze gwiaździstej, kolistej lub łańcuchowej.

♦> W klice o strukturze gwiaździstej wyraźnie uwidacznia się osoba przywódcy, która kontaktuje się z pozostałymi członkami kliki, podczas gdy wzajemne kontakty członków między sobą są ograniczone do minimum lub w ogóle nie występują.

♦> W strukturze kolistej powiązania klikowe ograniczają się do ściśle zamkniętego grona osób, które kontaktują się ze sobą bezpośrednio lub za pośrednictwem pozostałych członków.

❖ W strukturze łańcuchowej interesy klikowe załatwiane są przy pomocy łańcucha pośredników. Łańcuch taki jest zamknięty, a poszczególni członkowie kliki mogą się nawzajem nie znać, ponieważ korzystają z pomocy najbliższych i najlepiej znanych sobie ludzi, którzy w razie niemożności załatwienia sprawy przekazują ją dalej, dobrze sobie znanym osobom.

2