2 (784)

16 CZĘŚĆ 1 Co to jcsl polityka ?

czenia metafizykę. Jednak od tego szczytowego momentu entuzjazm wobec ścisłej formuły nauki o polityce stopniowo zanikał, w zamian zaś zaczęła wzrastać świadomość doniosłego znaczenia wartości politycznych oraz teorii normatywnych. Tradycyjne poszukiwania uniwersalnych wartości, które mogliby zaakceptować wszyscy zostały w dużej mierze zarzucone, podobnie jak stało się to z uporczywym obstawaniem przy poglądzie, że nauki przyrodnicze (patrz s. 20) same są w stanie zapewnić środki dojścia do prawdy. W rezultacie politologia jest dziś bardziej płodna oraz bardziej pasjonująca, szczególnie ze względu na to, że obejmuje wiele różnorodnych podejść teoretycznych oraz szkół analizy.

Tradycja filozoficzna

Początki analizy politycznej sięgają starożytnej Grecji oraz tradycji nazywanej zwykle „filozofią polityczną”. Skupiała się ona na zasadniczo etycznych, nakazowych lub normatywnych pytaniach, odzwierciedlających większe zainteresowanie tym, co „powinno” lub „musi” zostać zrobione, aniżeli tym, co „jest”. Platon i Arystoteles są najczęściej uznawani za ojców tej tradycji. Ich idee na nowo ujrzały światło dzienne w pismach średniowiecznych teoretyków takich jak Augustyn (354—430) i Tomasz z Akwinu (1225-1274). Głównym motywem dzieł Platona na przykład, była próba j opisu natury społeczeństwa idealnego, które jego zdaniem przybrać powinno formę łagodnej dyktatury zdominowanej przez klasę królów-filozofów.

Na gruncie tych pism ukształtowało się tzw. tradycyjne podejście do polityki, a tak- i że analityczne badania idei i doktryn, które zajmowały centralne miejsce w myśli po- | litycznej. Najczęściej, studia te były przeprowadzane w ramach historii myśli po nej, która koncentrowała się wokół plejady „największych” myślicieli (sięgającej j Platona do Marksa) oraz kanonu „klasycznych” tekstów. To podejście ma cha analizy literackiej: jest zainteresowane przede wszystkim badaniem tego, co powi li najwięksi myśliciele, jak rozwinęli i uzasadniali swoje poglądy, oraz nakreślani telektualnego kontekstu w ramach którego tworzyli. Mimo iż taką analizę możne prowadzić krytycznie i skrupulatnie, nie może ona być obiektywna w sensie naukc ponieważ ma do czynienia z zagadnieniami normatywnymi, takimi jak: „dlaczej

winienem okazywać posłuszeństwo wobec państwa?”, „w jaki s należy dystrybuować nagrody?” oraz „gdzie należy postawić gran dywidualnej wolności?”.

Normatywny - dający

zalecenia dotyczące określonych wartości

i standardów zachowania. Określający to, co „powinno być" raczej, aniżeli to, co „jest".

Obiektywne

się udowodnić, pozbawione uczuć, wartości i stronniczości.

Tradycja empiryczna

Tradycję opisową czy empiryczną można odnaleźć już u samych p ków myśli politycznej, choć nie jest tak ewidentna jak teoretyzo normatywne. Można ją odnaleźć w arystotelesowskiej próbie kia; cji konstytucji (patrz s. 32-34), w realistycznej diagnozie władz; stwowej autorstwa Machiavellego oraz w socjologicznej teorii

- zewnętrzne w stosunku i prawa Monteskiusza. Pod wieloma względami pisma te stanowi; do obserwatora, dające stawę dzisiejszej komparatystyki ustrojów i umożliwiły'rozwinię

stytucjonalnego podejścia do tej dziedziny nauki. W szczególności nach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii stało się to z czasem domii tendencją analizy. Empiryczną metodę analizy politycznej cechuj

^ba_ dokonania beznamiętnego i bezstronnego sprawozdania z rzeczywistości politycz-|||ńejiMetoda jest „deskryptywna” ponieważ stara się analizować i wyjaśniać, podczas jlMiy,podejście normatywne jest „nakazowe” w takim znaczeniu, że formułuje oceny jgfllKohkretne zalecenia.

i •> Wił;*

|nóżoficzne źródło opisowej analizy politycznej znajduje się w doktrynie empiry-Łictpra rozwija się poczynając od siedemnastego wieku do dnia dzisiejszego w dzie-akich;teoretyków jak John Locke (patrz s. 55) czy David Hume (1711-1776). 7na empiryzmu wysunęła pogląd, że doświadczenie jest jedyną podstawą wie-jW.żwiązku z tym wszystkie hipotezy i teorie powinny być sprawdzane w pro-serwacji. W XIX wieku idee te przybrały formę pozytywizmu, ruchu intelek-sźczególnie związanego z twórczością Augustę Comte (1798-1857). Doktryna zo nauki społeczne, a zarazem wszelkie formy badań filozoficznych, powin-ą^isię ściśle do metod wykorzystywanych w naukach przyrodniczych. W mo-■yiauka zaczęła być postrzegana jako jedyna wiarygodna metoda dotarcia óicusa, by rozwijać naukę o polityce stała się nieodparta.

1P*

aukówa

Behawioralizm

- przekonanie, że społeczne teorie powinny być skonstruowane wyłącznie w oparciu o obserwowalne zachowanie, zapewniające procesom badawczym wymierne dane.

Óretykiem, który podjął próbę opisu polityki w kategoriach naukowych rkśi JJżywając swojej tzw. materiałistycznej koncepcji historii (patrz s. "Óżyb,starań, by zdemaskować siły kierujące rozwojem historycznym, formułować prognozy na przyszłość w oparciu o „prawa”, którym .dowodowy, jakim cieszą się prawa w naukach przyrodniczych. Molową zainspirowała również główny nurt dziewiętnastowiecznych wieku na uniwersytetach oksfordz-ibia, po raz pierwszy wprowadzono za-polityczne”, a od 1906 roku rozpoczę-imą „American Political Science Review”. żjazmu wobec nauk politycznych przy-rąz z pojawieniem się, przede wszyst-politycznej ewidentnie korespon-

ićPolityka po raz pierwszy otrzymała £Lyidostarczyła tego, czego dotąd jej Ł mierzalnych danych wer^ikiijj^- ^

Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych