30 (451)

I|||pf 2doby«9U) naukową m ówczesne czasy był podw b^etnik do logiki zuflegD francuskiego pedagoga dcl Condilkca wynwwey Lodo a i zwolennika metodjM •nsUtyczna), Jogo praca, przesiana Komisji w roku I7T9;| i nagrodzona przez króla złotym medalem, nie została® jednak oddana de szkół narodowych. Zawiódł, rtieatotjyB Ignacy Potocki, który przy licznych zajęciach podjąw-il a*y «tę przakładu wykonał go zaledwie w połowie|a Przekazał go młodzieży polskiej dopiero Jan Znoskn adiunkt unlwarzytetu w Wilnie w r. 1802. Natomiast 7*1 podręeznłk napisany dla szkół polskich służył w orygi- . nalnym tekście młodzieży francuskiej już od roku lTSOig^r Do tej grupy książek należą dwie: Michała Hubego|w z Torunia, dyrektora nauk w Szkole Rycerskiej Wstęjjjli do ftryki (1783) oraz Fizyka, część f. Mechanika (1792); f oba Jego podręczniki napisane w języku łacińskim, wy*X-. nwigsły dodatkowej pracy tłumaczenia, niemniej zy-;» skuły głębokie uznanie specjalistów, którzy stwierdzili, i że autor umiał wprowadzić wychowanków „na tor głębszej znajomości tego wszystkiego, co w łonie swoim; ■’ natura ku użytkowi społeczności zawiera”.

Ogółem na konkurs zgłoszono 23 prospekty, z cze- ; go nm znamienna — aż 12 do matematyki. > W ogromnej większości nie spełniły one nadziei Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, zarówno ze wzglę- : dów naukowych, jak dydaktycznych. Oceny ich doko-; ; nywano według kryteriów, wypracowanych na sesjach. Towarzystwa systemem komisji, złożonej z trzech |f członków z dokumentacją pisemną i głosowaniem wszy- « stkich uczestników acaji. Wskazuje to, że do jakości-podręczników przykład ano dużą wagę. „Egzaminatora- ii wk*** winni byli według ostrożnego zalecenia Ko- t misji ~ wybierać ..środkową drogę między ślepym do■' | Marych obyczajów przywiązaniem, a niebezpiecznym* nowożri chwytaniem”.

Takie postulaty przekazał członkom Towarzystwa Piramowicz w mowie rocznicowej 7 marca ITrt; była ona nic tylko sprawozdaniem z dokonane) pracy, alt i odpowiedzią na ataki zacofane) szlachty, zarzucające) Komisji naruszanie ustalonego porządku społecznego I dążenie do przewrotu poprzez nowe wychowanie. Sekretarz Towarzystwa starał się wykazać nie tylko bezzasadność oskarżeń, ale zarazem podkreśli), te reforma szkół Jest zgodna z Interesami szlachty. Odbyty w tym samym roku sejm przyniósł Komisji zwycięstwo, Jak również siłom postępu, ponieważ uchwalono wniosek upoważniający Andrzeja Zamoyskiego do podjęcia pracy nad nowym kodeksem praw. W te) otmotferze niewątpliwie zrodziła się inicjatywa opracowania podręcznika dla szkół parafialnych, będąca wymownym dowodem zainteresowania Komisji sprawą oświaty ludu. Praca nad nim miała się zakończyć dopiero w 1785 i*. [

Większość podręczników opracowanych przez autorów polskich objęła przede wszystkim dziedzinę humanistyki. A więc ukazały się Wypity łacińskie dla klas I. II, III (1777—1780), łączące wiedzę językową z nauką

0    rzeczach w ten sposób, że fragmenty z dzieł łacińskich ilustrowały zagadnienia z historii, przyrody oraz nauki moralnej. Z innych podręczników pojawiły się Historia powszechna na klasę 111 Józefa Kajetan* Śkrzetuskiego (1781) oraz na klasę IV Wincentego Śkrzetuskiego (1788); następnie Gramatyka dla szkół narodowych Onufrego Kopczyńskiego na trzy pierwsze klasy (1778—1783) z Układem gramatyki dla tzkói *«-rodowych, przeznaczonym dla nauczycieli (1788) oraz Moralna nauka A. Popławskiego dla klas I - III (1778 -—1787). Najpóźniej, bo w ostatnim roku Istnienia Towarzystwa, ukazała się długo oczekiwana Wymowu

1    poezje Piramowicza (1792).

Nie można pominąć podręcwUków do nowo) dzłedtł-

8t