31 (551)

* Dotaęje, subwencje i składki jako irtłdla dochodów samorządu terytorialnego... 31

* Dotaęje, subwencje i składki jako irtłdla dochodów samorządu terytorialnego... 31

'<}

V

u

k

Chodzić przy lym będzie o takie zadania publiczne, których wykonanie przekracza możliwości finansowe gminy (lub innej wspólnoty terytorialnej), a które są ważne z państwowego punktu widzenia. Wykonanie tego zadania jest obowiązkiem wspólnoty otrzymującej celową dotację (subwencję), ale wydatkowanie środków oraz przestrzeganie określonych reguł podlega kontroli organów wspólnoty terytorialnej przyznającej dotację (subwencję). Jest to przejawem ingerencji w samodzielność finansową wspólnoty korzystającej z dotacji lub subwencji.

»

I

I

Subwencje i dotacje celowe mogą być rozmaicie skonstruowane. Za pomocą odpowiednio zbudowanej dotacji lub subwencji można np. sfinansować tylko część popieranego przez państwo zadania (30% lub 50%). a resztę powinien wówczas sfinansować samorząd z własnych środków. Taka konstrukcja zmusza jednostkę samorządu terytorialnego do angażowania własnych dochodów, a ponadto jest wyrazem prowadzenia odpowiedniej polityki finansowej państwa (zwłaszcza polityki inwestycyjnej) wobec samorządów. Niektóre gminy lub powiaty mogą być jednak zbyt słabe finansowo, aby wnieść swój obowiązkowy wkład w pokrycie kosztów projektowanego przedsięwzięcia.

Przekazywanie dotacji i subwencji powinno następować według odpowiednich, przyjętych przez ustawodawcę kryteriów i założeń. Nie może ono być dokonywane według dowolnego uznania organów administracyjnych. Wśród wspomnianych kryteriów należy wyróżnić kryteria dotyczące wydatków gminy (lub innej wspólnoty terytorialnej), czyli dotyczące jej zapotrzebowania finansowego, oraz kryteria dotyczące możliwości dochodowych samorządu gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego.

Kryteria odnoszące się do wydatków (zapotrzebowania) ustalić można, analizując wydatki ponoszone przez gminy (inne samorządy), m.in. ustalając wydatki na jednego mieszkańca gminy ogółem i w odpowiednich przekrojach branżowych. Takie wskaźniki, jak całość wydatków gminy podzielona przez liczbę jej mieszkańców lub wydatki gminy na jednego mieszkańca odniesione do pewnej dziedziny działalności gminy (np. w zakresie spraw socjalnych), pokazują, jaka jest wysokość odnośnych wydatków w poszczególnych gminach, co uzasadniać może przekazywanie dotacji lub subwencji dla niektórych kategorii gmin. Analiza wydatków gminnych wskazuje, że z reguły wraz ze wzrostem liczby mieszkańców gminy rosną jej wydatki na jednego mieszkańca. Różne warunki działania gmin (i innych wspólnot terytorialnych) prowadzą przy tym do zróżnicowanej struktury wydatków, różne są też koszty realizacji zadań w poszczególnych kategoriach gmin (powiatów, województw). Stąd też trudno o w pełni obiektywne wskaźniki, według których należałoby analizować wydatki samorządów i na podstawie tej analizy określać rozmiary planowanych dotacji i subwencji”. Celem

^a Por. F. Haverkamp, Dit Fimmzheziehungen zwischtn Landem und Gemeinden, [w:] Óffentliche Fimmrtschaft, Munchcn 1988, s. 78—80; H. Sochacka-Krysiak, Finanse samorządu terytorialnegc w jyttemie budUtowym państwa, [w:] Ekonomiczno-finansowe uwarunkowania samorządu lokalnego Poad >992. s, 82. 83.