334 (6)

narzędzi zależy jednak w znacznym stopniu od właściwie przeprowadzonej obróbki cieplnej. Stal nie może ulec nadtopieniu lub przegrzaniu i nie może mieć rozrośniętego ziarna, a także nie powinna być odwęglona i utleniona. Wielkość ziarna zaleca się określać metodą Snyder-Graffa (ujętą w PN).

14.63. Na czym polega metoda Snyder-Graffa?

Po wykonaniu zgładu z zahartowanych próbek poddaje się je trawieniu w odczynnikach MillFe lub Mil2Fe (wg PN), a następnie na matówce wykreśla się odcinek 63,5 mm i przy powiększeniu 500x oblicza się liczbę przecięć z granicami ziarn. Gdy liczba przecięć leży w zakresie 12+15, ziarno uważa się za drobne, natomiast przy liczbie przecięć mniejszej od 8 — za grube.

14.64.    Jakie czynniki wpływają na własności skrawające narzędzi?

Oprócz obróbki cieplnej istotny jest skład chemiczny stali. Stale niżej stopowe zawierają mniej fazy węglikowej, która decyduje o odporności na ścieranie. Dodatek do stali kobaltu lub molibdenu zwiększa odporność narzędzi na odpuszczanie i tym samym po- i prawia ich trwałość. Stale ze zwiększoną zawartością węgla i wanadu są bardziej odporne na ścieranie, gdyż zawierają więcej twardego węglika MC, ale jednocześnie ich szlifowanie sprawia duże trudności.

14.65.    Jakie są możliwości poprawy trwałości narzędzi metodami wchodzącymi w zakres inżynierii powierzchni?

Ze starszych metod należy wymienić: azotowanie, cyjanowanie, tlenoazotowanie, siarkoazotowanie i pasywowanie w parze wodnej. Obecnie coraz częściej stosuje się powłoki węglikowe lub azot-kowe (np. z TiN) wytwarzane metodami PVD. Stosuje się też im-plantację jonów i obróbkę laserową.

Uwaga. PVD (ang. Physical Vapour Deposition - fizyczni osadzanie par).

14.66.    Jakie materiały narzędziowe przewyższają właściwościami skrawającymi stale szybkotnące?

Najwcześniej zostały wprowadzone węgliki spiekane, które zachowują wysoką twardość do temp. 800+1000°C. Ustępują im, ale nadają się do napawania stellity. W ostatnich latach opracowano nowe materiały narzędziowe, jak, węglikostale i materiały me-talowo-diamentowe. Są także stosowane materiały spiekane nie zawierające w ogóle fazy metalicznej, jak: azotek boru (bora-

fe

1P0

pal

źa

kici

nyc

niei

skh

bali

duż

osią

TiC

wyc

(zwi

met

osai 14.68. Pr* spie Pols nyd Typ

Typ

Typ

334