Niewielkie ilości otrzymanego tlenku niklu(II) umieścić w trzech probówkach.
Do pierwszej z nich nalać kilka cm3 wody i wstrząsnąć. Po wstrząśnięciu na dno probówki powinien opaść osad.
Do drugiej probówki dodać 1—2 cm3 1-molowego kwasu solnego. Podczas dodawania kwasu nie powinny wydzielać się pęcherzyki C02, a osad powinien się rozpuszczać.
Do ostatniej probówki dodać kilka cm3 2-molowego roztworu amoniaku. Osad powinien przynajmniej częściowo rozpuszczać się, a roztwór nad osadem zabarwić się na zielono.
Tlenek manganu(IV) (dwutlenek manganu) tworzy czarne kryształy lub proszek o gęstości q = 5,026 g/cm3. Występuje również w postaci uwodnionej jako bezpostaciowy proszek o gęstości q = 2,58 g/cm3. W wodzie praktycznie nie rozpuszcza się. Z mocnymi zasadami tworzy sole kwasu manganowego(IV) H2Mn03. Dwutlenek manganu reaguje z kwasem solnym tworząc chlorek manganu(II) i chlor:
Mn02 + 4HC1 MnCl2 + Cl2 + 2H20.
Ma więc właściwości utleniające. Tlenek manganu(IV) podczas ogrzewania do temperatury 540°C oddaje tlen.
Dwutlenek manganu można otrzymać przez utlenienie soli man-ganu(II), np. nadtlenkiem wodoru w środowisku zasadowym:
MnS04 + H202 + 2NaOH -> MnO(OH)2 + Na2S04 + H20.
Otrzymuje się wówczas uwodnioną postać dwutlenku manganu MnO(OH)2 o właściwościach amfoterycznych (z nadmiarem mocnej zasady tworzy manganian(IV) — sól kwasu manganowego(IV) H2Mn03). Bezwodną postać dwutlenku manganu można otrzymać przez rozkład termiczny azotanu(V) manganu(II):
Mn(NQ3)2 og-rze-w^Mn02 + 2NOz.
Podczas tej reakcji mangan zmienia swój stopień utlenienia z II do IV, i więc utlenia się. Utleniaczem jest jon azotanowy(V), którego azot /mienia swój stopień utlenienia z V na IV, czyli redukuje się.
Tlenek(IV) manganu można otrzymać również z innych soli man-ganu(II) przeprowadzając je uprzednio w azotan(V).
W tej metodzie działaniem kwasu azotowego(V) przeprowadza się węglan manganu(II) w azotan(V):
MnC03 + 2HN03 -► Mn(N03)2 + C02 + H20.
Następnie wytworzony azotan(V) rozkłada się przez ogrzewanie w 200°C:
Mn(N03)2 -► Mn02 + 2N02.
Ze względu na wydzielanie się trującego dwutlenku azotu, reakcję należy prowadzić pod czynnym wyciągiem laboratoryjnym.
Sprzęt:
Parownica porcelanowa na 100 cm3 < ylinder miarowy na 25 cm3 nagietka lub łyżeczka porcelanowa Zestaw do sączenia Zestaw do ogrzewania
Odczynniki:
Węglan manganu(II) MnCOj — 5 g Kwas azotowy(V) stężony Kwas azotowy(V) rozcieńczony 1:10 (ok. 1,5-molowy)
Kwas solny stężony Papierki jodoskrobiowe
Wykonanie:
Pod wyciągiem na siatce (przypis s. 8) lub łaźni piaskowej ustawić parownicę i wlać do niej ostrożnie 10 cm3 stężonego kwasu azotowego (V).
Uwaga: Podczas odmierzania kwasu azotowego(V) zachować dużą ostrożność, wykonując te czynności pod wyciągiem i w rękawiczkach1 ochronnych!
i Jastępnie powoli małymi porcjami dodawać 5 g węglanu manganu(II). Po zakończeniu dodawania węglanu całość wymieszać, a następnie
65
Kwas azotowy(V) pozostawia niczmywalne żółte plamy na skórze i może spowodo-.11 bolesne oparzenia.