34 (435)

Analogicznie nazwiemy otwory te okrągłymi, a czynność warg w takim wypadku zaokrągleniem. Będziemy znowu odróżniali. trzy stopnie tego zaokrąglenia., które idą równolegle z trzema stopniami* otwarcia. Wąskiej samogłosce u odpowiada wąskie zaokrąglenie warg^ średniemu zbliżeniu między grzbietem języka a podniebieniem miękkim przf o odpowiada średni otwór okrągły warg. Konstatujemy, że samogłoski tylne łączą się z zaokrągleniem wargowym.

Co do samogłoski y, to wargi przy niej mają położenie, odpowiadające układowi języka, mianowicie pośrednie między i a, e, jednakże bliżej do i.

Chcąc wykonać ścisłe pomiary otworu wargowego przy różnych samogłoskach, prędko się przekonamy, że przy jednej i tej samej samogłosce, wymawianej przez tę samą jednostkę, nie otrzymamy stałych liczb. Jest to bardzo zrozumiałe, gdyż wszystkie te głoski można wymówić przy większym lub mniejszym opuszczeniu dolnej szczęki, zależnie od przyzwyczajeń indywidualnych i od mniej lub więcej starannego i wyrazistego wymawiania. Jeżeli mimo to podajemy poniżej nasze pomiary, to jedynie w tym znaczeniu, że określają one mniej więcej wzajemny stosunek otworów przy różnych samogłoskach. Schematycznie otwory wargowe, przy wymawianiu bardzo wyrazistym i oddaleniu siekaczy górnych od dolnych na cały centymetr, będą się tak przedstawiały:

i	1| cm
	6 cm

e	U cm
	51 cm
	a	2 cm

o

1 cm —---i 2i cm

5 cm

Dla tym łatwiejszego zestawienia artykulacji języka i warg przy szczególnych samogłoskach polskich podajemy tabelkę otworów: war-