38

W

2. RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA NA ZIEMI

i tasiemce

-    tasiemiec uzbrojony

-    tasiemiec nieuzbrojony

-    bruzdogłowiec ; szeroki

-    tasiemiec bąblowcowy

skrzelowce

(przywry monogeniczne - Diplozoon

Tasiemiec bąblowcowy

2.13. PŁAZIŃCE

Płazińce, zwane niegdyś robakami płaskimi, są zwierzętami dwubocznie symetrycznymi, spłaszczanymi grzbieto-brzusznie, o słabo zaznaczonej części głowowej. Narządy płazińców tworzą s:~ z trzech listków zarodkowych, dlatego zwierzęta te należą do trójwarstwowców (uważane są z: najbardziej prymitywne zwierzęta dwubocznie symetryczne). Mają wyspecjalizowane narządy tv,r. rżące układy i pierwotną jamę ciała wypełnioną parenchymą. Należą do pierwoustych. Są drapie: nymi zwierzętami wodnymi lub pasożytami.

Żywiciel pośredni - organizm, w którego ciele (lub na ciele) rozwija się postać larwalna pasożyrc. Żywiciel ostateczny - organizm, w którego ciele (lub na ciele) rozwija się forma ostateczna pasożyta (tzn. osobnik dorosły).

Ogólny podział płazińców (najliczniejsze gromady)

• wirki    • przywry

—    wypławek biały    wnętrzniaki

-    wypławek czarny    (przywry digeniczne)

-    motylica wątrobowa

-    motyliczka

-    przywra krwi

Wirki

Wirki - zwierzęta przeważnie drapieżne, występują w wodach słonych i słodkich (czystych). Poruszają się za pomocą rzęsek nabłonka i dzięki skurczom mięśni ciała. Zazwyczaj są obojnaka-mi i przechodzą rozwój prosty. Wirki są zwierzętami drobnymi (od kilku mm do kilku cm), o różnorodnym zabarwieniu ciała. Największymi wirkami są wypławki lądowe z puszcz tropikalnych (zawleczone także do Europy).

Budowa protonefrydium

Układ wydalniczy - prolonefrydialny - służy do regulacji ciśnienia osmotycznego, a jedynie w niewielkim stopniu do wydalania metabolitów.

Układ ten tworzą cienkie kanaliki występujące w całym ciele, zakończone komórkami płomykowymi.

Przywry wnętrzniaki (przywry digeniczne)

Przywry (o małe (od kilku mm do kilku cm) nie-członowane płazińce listkowatego kształtu, wyłącznie pasożytnicze. Żyją w ciele kręgowców, niektóre - bezkręgowców. Przywry wnętrzniaki są obojnakami i przechodzą rozwój złożony z kilkoma stadiami larwalnymi. Żywicielami pośrednimi są najczęściej ślimaki.

Budowa wypławka białego

UKŁADY:

POKARMOWY    NERWOWY WYDALNICZY

Budowa przywry na przykładzie

motylicy wątrobowej

UKŁADY POKARMOWY    UKŁAD ROZRODŹ

I NERWOWY

Cykl życiowy motylicy wątrobowej*

Tasiemce

posłać

dorosła^

błotniarka moczarowa (żywiciel pośredni)

nerwowy

wydalniczy poprzeczny

larwa sporocysta (rozmnażanie bezpłciowe, partenogenetyczne)

Diplozoon poradtmim - dwa zrośnięte osobniki hermafrodytyczne

opuszczenie ciało żywiciela pośredniego do wody i połknięcie przez żywiciela ostatecznego

'Proporcje wielkości pominięto

Aparaty czepne tasiemców

Tasiemiec

nieuzbrojony

Budowa dojrzałego członu tasiemca

macica

kanał podłużny

’^v każdym członie tasiemca rozwija się obojna-^Czv układ rozrodczy. Zapłodnienie może zacho-między członami dwu sąsiadujących ta-er-ców lub między różnymi członami tego Ornego tosiemco, a czasem nawet w obrębie Imanego członu.

Tasiemce to wyłącznie pasożytnicze płazińce (postacie dorosłe żyją w przewodzie pokarmowym kręgowców). Ciało tasiemca jest taśmowa-te, najczęściej członowane. Tasiemce osiągają wielkość od kilku milimetrów do nawet kilkunastu metrów. Człony (segmenty) tasiemców zwone są proglotydaml. Przednią część ciała stanowi zwykle główka (skoleks) i szyjka, przechodzące dalej w strobilę (łańcuch proglotydów).

Budowa tasiemca uzbrojonego

proglotydy

•    główka (skoleks) - przymocowuje zwierzę do ścian jelita za pomocą aparatu czepnego (przyssawki, przyssawki i haczyki albo bruzdy przy-Igowe)

•    szyjka - strefa wzrostu tasiemca na długość (systematycznie dzieli się i tworzy nowe człony)

•    strobila - najdłuższa część ciała podzielona na człony (najmłodsze, niedojrzałe płciowo znajdują się przy szyjce, w pełni dojrzałe zawierające komplet narządów płciowych i ostatnie -przejrzałe, maciczne, z macicą wypełnioną jajami i zanikłymi innymi narządami)

Cechą niektórych płazińców jest wielka troska o to, aby nie zgubić swojego partnera. Najlepszym przykładem są osobniki należące do skrzelowców z gatunku D/p/ozoon paradoxum. Tu bowiem dwa osobniki zrastają się ze sobą na krzyż, tworząc dziwny podwójny organizm.