397 (3)

Do tej grupy brązów należy CuSi3Mnl (BK31). Ma strukturę roztworu stałego cc. Może być przerabiany na zimno i gorąco. Ma

isnosci i zasfoK'

zmniejszając tarcie, a faza a (prawie czysta miedź) stanowi ele-

iopoweniżdoi brąz krzem* 331).StapBK i temperatur?-d maszyn i jniach

lyższonej^f

menty nośne.

Wadą brązów ołowiowych jest ich skłonność do segregacji gra-

+390 MPa, As = 8+15% i twardość 90+130 HB, w zależności od ro-dząju formy (piaskowa, kokilowa).

15.100. Jakie są brązy krzemowe do obróbki plastycznej, ich własności i zastosowanie?

bardzo dobrą wytrzymałość, odporność na korozję i spawalność. Jest stosowany na sprężyny, siatki, elementy narażone na ścieranie i części aparatury chemicznej.

15.101.    Na czym polega obróbka cieplna brązów krzemowych?

Stosuje się wyżarzanie ujednoradniające i odprężające. Brązy obrabiane plastycznie na zimno poddaje się wyżarzaniu rekrystali-zującemu. Niektóre stopy można poddawać utwardzaniu wydzieleniowemu.

15.102.    Co to są brązy ołowiowe i jakie jest ich zastosowanie, zalety i wady?

Brązy ołowiowe są stopami miedzi, w których zawartość ołowiu może dochodzić do 30%. Na ogół oprócz ołowiu są dodawane także inne pierwiastki stopowe, jak: cyna, cynk, nikiel i mangan (Ni i Mn zapobiegają segregacji grawitacyjnej). Jest tylko jeden brąz dwuskładnikowy CuPb30, zawierający 30% Pb. Jest on stosunkowo miękki (25 HB). Dodatek cyny zwiększa twardość brązu i stop CuSn5Pb20 ma już twardość 45 HB, a stop CuSnlOPblO — 65 HB. Brązy ołowiowe są stosowane głównie na panewki łożysk ślizgowych pracujących przy małych naciskach i dużych prędkościach obwodowych. Wydzielenia ołowiu rozsmarowują się na wale, witacyjnej (ołów opada na dno) i skłonność do korozji. Segregacji przeciwdziała jednak szybkie chłodzenie form, osiągane np. przy ciągłym odlewaniu. Do zalet należą: dobra lejność i skrawalność stopu, a także duża odporność na uderzenia. Ich cena jest niższa niż brązów cynowych.

15.103. Jakie są cechy układu miedź-ołów?

Ołów w miedzi prawie się nie rozpuszcza w stanie stałym (ok. 0,005%). W temperaturze 955°C zachodzi przemiana monotek-tyczna, która polega na rozkładzie roztworu ciekłego o zawartości

397