Image00009

2.3.2. Nawozy amonowe

Do tej grupy nawozów zalicza się siarczan amonowy.

Z grupy nawozów wieloskładnikowych, kompleksowych, formę amonową zawierają ponadto: fosforan amonowy i monofosforan amonu.

Siarczan amonowy jest otrzymywany:

-w wyniku reakcji amoniaku z gazu koksowniczego (rzadko z amoniaku syntetycznego) z kwasem siarkowym:

2 NH₃ + H₂S0₄ i± (NH4)₂S0₄

Drogi obecnie kwas siarkowy zastępuje się gipsem:

2NH₃ + CaS0₄ + 2H₂0^± (NH4)₂S0₄ + Ca(OH)₂

-w produkcji kaprolaktamu, jako produkt uboczny przy rozkładzie siarczanu pirydyny amoniakiem.

Jest to nawóz o postaci krystalicznej (kryształy kształtu wrzecionowatego), dobrze rozpuszczalny w wodzie (w 100 g wody o temperaturze 10°C rozpuszcza się ok. 42 g (NH^SC^); mało higroskopijny, sypki. Jest typowym nawozem przedsiewnym, długo działającym i dobrze wykorzystywanym przez rośliny. Kation amonowy jest sorbowany przez kompleks sorpcyjny gleby, co w dużym stopniu zapobiega jego wypłukiwaniu. Część jonów amonowych, nie zasorbo-wanych, pozostaje w roztworze glebowym i szczególnie na glebach lekkich, o małej pojemności wymiennej, może być wypłukana do wód drenowych.

Siarczan amonowy (NH^SC^ jest typowym nawozem fizjologicznie kwaśnym. Należy go stosować przede wszystkim na gleby zasadowe i obojętne. Kation NIT₄ jest szybciej pobierany przez rośliny niż anion SO”²4, który pozostaje w roztworze glebowym i tworzy z wodą kwas siarkowy - co powoduje zakwaszenie gleby.

Po rozsianiu nawóz wymaga wymieszania i przykrycia glebą, ponieważ pozostawienie go na powietrzu prowadzi do ulatniania się azotu. Stosowanie siarczanu amonowego na gleby kwaśne wymaga ich uprzedniego systematycznego wapnowania. Przydatność nawozu zwiększa zawarta w nim siarka. Siarczan amonowy koksowniczy zawiera drobne ilości zanieczyszczeń w postaci smoły, pirydyny, cyjanków i rodanków, które nadają mu różowe, żółte, szare lub brązowe zabarwienie. Syntetyczny siarczan amonowy jest barwy białej i zawiera minimalne ilości innych substancji.

Do nawozów saletrzanych zaliczamy: saletrę wapniową, sodową i potasową (charakterystykę saletry potasowej zamieszczono w grupie nawozów kompleksowych - rozdz. 7.2).

Saletra wapniowa (saletra norweska) jest otrzymywana przez rozpuszczenie węglanu wapnia w kwasie azotowym:

2 HN0₃ + CaC0₃Ca(N0₃)2 + H₂0 + C0₂

Skład saletry wapniowej jest następujący:

•    81% Ca(N0₃)₂, w tym około 20% Ca,

•    5% NH4N0₃, tj. ok. 1% N w formie NET4,

•    14% H₂0.

Azotan wapnia krystalizuje z różną ilością cząstek wody i zawiera przeciętnie tylko 12-13% N. W celu standaryzacji zawartości azotu na poziomie 15,5% podczas procesu granulacji do azotanu wapnia dodaje się azotan amonu.

Saletra wapniowa jest biała lub kremowa, prawie całkowicie rozpuszczalna w wodzie, o bardzo dużej higroskopijności oraz skłonności do zbrylania się i mazistości przy dużej wilgotności powietrza. Jest nawozem filologicznie zasadowym. Jony NO^_3 w glebie są szybciej pobierane od jonów Ca⁺² - w niewielkim stopniu odkwaszających glebę. Odkwaszanie gleby spowodowane zastosowaniem 100 kg saletry wapniowej jest równoważne odkwaszającemu działaniu 21 kg CaC0₃.

Saletra wapniowa jest typowym nawozem pogłównym. Nadaje się do nawożenia roślin uprawianych na wszystkich glebach. Na glebach lekkich, piaszczystych wskazane jest stosowanie kilkakrotnie mniejszych dawek nawozu, ponieważ azot w formie NO“₃ ulega szybkiemu wymyciu.

Obecnie wznowiono produkcję tego nawozu głównie dla celów ogrodniczych. Że względu na zawartość wapnia saletra wapniowa jest stosowana między innymi do zwalczania suchej zgnilizny owoców pomidora i papryki, jak również gorzkiej plamistości podskórnej owoców w sadach.

Saletra sodowa, zwana również saletrą chilijską (od miejsca jej występowania w Chile, Peru), jest otrzymywana w wyniku działania kwasu azotowego na węglan sodowy:

2 HN0₃ + Na₂ CO3 -► 2 NaNQ₃ + CO2 + H₂0

W stanie naturalnym zawiera pewne zanieczyszczenia: jodu, boru, potasu, żelaza, glinu, wapnia i magnezu.