39 (326)

V"

J \

Wikingowie

Pierwsi osadnicy byli często ludźmi nieokrzesanymi. Historia Eryka Rudego należy prawdopodobnie do typowych. Eryk musiał opuścić Norwegię „z powodu popełnionego przez niego zabójstwa”. Scenariusz taki często się powtarzał. Zbyt gwałtowni lub nie umiejący się przystosować do życia w społeczeństwie osobnicy bywali sądzeni przez lokalne zgromadzenie i zsyłani. Rodziny zamordowanych mogły też uzyskać wergild: rekompensatę za utratę członka rodziny. Jeśli to nie wystarczało, w końcu dochodziło do krwawej zemsty, choć zbyt pochopne przyzwalanie na nią również mogło prowadzić do zesłania. Była to sroga kara, gdyż wiking na zesłaniu przestawał być „człowiekiem”. Gdy ubolewano nad wzrostem przemoc}', prawo norweskie z XIII wieku odwoływało się do przeszłości, kiedy to zabójstwo karane było konfiskatą mienia i utratą wszelkich praw.

Islandia wydawała się zbyt mała dla Eryka. W 982 roku został on zesłany na trzy lata za następne zbrodnie. Trudny do okiełznania charakter to prawdopodobnie cecha typowa dla wszystkich pionierów. Zamiast udać się na czas wygnania do Europy, Eryk spędził lata w za-łożon}on przez siebie gospodarstwie na wielkiej wyspie na zachód od Norwegu. Nazwał ją „Greenland”. Według Sagi Greńlandczyków ta zachęcająca nazwa była częścią bardzo przebiegłej polityki, mającej zachęcić ludzi do wyjazdu na Grenlandię. Podobieństwo do dzisiejszych realiów rynku nieruchomości przekonuje o prawdziwości owej aneg-doty.

Islandczycy podziwiali niezależną naturę swoich przodków — kolonistów, zachwalając także ich umiejętność współdziałania w grupie oraz prawo i porządek. Wsz}'stkie te elementy istniały od samego początku ery wikingów. Dopiero powstanie sprzeczności między tymi wartościami spowodowało migrację wikingów.

Runy

M

Wikingowie nie byli ludem piśmiennym w pełnym rozumieniu tego słowa. Nie przekazali nam żadnych szczegółowych opisów swoich osiągnięć. Zamiast tego zachowało się wiele krótkich, lakonicznych wypowiedzi wyrytych na kamiennych stelach, kawałkach drewna, budowlach i broni, w większości zapisanych w tak zwanym alfabecie runicznym. Oprócz inskrypcji na oficjalnych pomnikach, napis3' runiczne występują jako „graffiti ”. Wikingowie pragnęli pozostawić ślady swego pobytu w odwiedzanych miejscach, tę chęć upamiętnienia można zrozumieć, choć niekiedy przypomina działanie współczesnych nam wandali.

Źródła Futharku

Gdzie wikingowie nauczyli się pisać? Alfabet runiczny wywodzi się z alfabetów śródziemnomorskich, które przyswoili sobie niektórzy

▼ Runy na kości Runy są powszechnie spotykane na takieh przedmiotach jak płyty, laski i broń, a także na stelach kamiennych i głazach. Nie wiemy, czy funkcja run zmienia się w zależności od kontekstu. Niektóre kawałki kości po prostu wyliczają alfabet, inne może pełnią funkcję magiczną lub zawierają . ukrytą informację.