3 (2598)

wodnika do gry. Doskonalenie procesu treningowego jest możliwe dzięki rozwinięciu metod umożliwiających zebranie informacji o zachowaniu się zawodnika w warunkach walki sportowej. Właśnie oddziaływanie danych środków prowadzi do poprawy poziomu zachowania sip zawodnika w grze. Stąd podniesienie efektywności procesu treningowego wymaga poznania natury stosowanych w walce sportowej środków, ich struktuiy i formy, oraz ich skuteczności w grze, co jest właśnie możliwe dzipki zebraniu informacji o zachowaniu sip zawodnika w warunkach gry właściwej na podstawie jej obserwacji (Dziąsko 1978).

Pierwszym etapem zorganizowanego szkolenia taktycznego powinna być selekcja, której zadaniem bpdzie wybranie tych kandydatów, którzy są predysponowani do wykonania najistotniejszych elementów z punktu widzenia efektywności gry ofensywnej. W pracy niniejszej elementy te były przedmiotem analizy treści walki sportowej. W tym celu zawodnicy są poddani próbom, które są tak skonstruowane, aby oceniać tylko umiejętności mające rzeczywisty wpływ na skuteczną grę ofensywną, a zatem składają sip one właśnie z tych elementów, które w czasie analizy treści walki sportowej okazały sip najistotniejsze.

W pracy, dla przykładu, podano propozycję takich prób (rys. 1,2), które mogą złożyć sip na test w selekcji, możliwy do wykorzystania przez trenerów pragnących stosować zorganizowane szkolenie taktyczne działań ofensywnych w treści praktycznej.

Rys. nr 1: Test strzału na bramkę (próba na dokładność uderzenia w sektory bramki) - zawodnik wykonuje 10 uderzeń, trafianie w sektory: A -10 pkt., B - 7 pkt, C - 4 pkt. Uderzenie zalicza sip gdy piłka minie światło bramki w powietrzu.

Rys. nr 2.: Test dośrodkowania piłki do celu. Zawodnik

wykonuje 10 uderzeń do celu (w wyznaczone koła):

a)    pierwsze 2 uderzenia wykonuje po prowadzeniu piłki.

b)    następne 3 wykonuje po wcześniejszym zwodzie przed chorągiewką i jej obiegnięciu z piłką dookoła.

c)    kolejne 2 wykonuje po dobiegnięciu do piłki zagranej przez partnera stojącego za nim.

d)    ostatnie wykonuje po przyjęciu piłki zagranej przez partnera stojącego z piłką w kole środkowym. Trafienie w koło o promieniu r = 3,5 m. -10 pkt., r = 5 m. - 7 pkt., r = 7 m. - 4 pkt.

Kolejnym etapem opisywanego procesu powinno być przygotowanie teoretyczne. Jest to jedna z części całego systemu przygotowania taktycznego, która polega na przyswajaniu przez zawodnika koniecznej wiedzy z dziedziny taktyki, formowania nawyków i umiejętności prawidłowego prowadzenia walki sportowej, a także doskonalenia mistrzostwa taktycznego (Iwanin, Preobrażeński 1969).

Wcześniejsze przygotowanie zawodnika do uczestniczenia w realizacji działań mających na celu rozwiązywanie sytuacji taktycznych w grze jest jednym z istotnych problemów w nauczaniu taktyki. W czasie lekcji treningowej brakuje czasu na pełne objaśnienie teoretyczne potrzebne do wykonania danego ćwiczenia. W takim przypadku tworzy się w świadomości piłkarza zautomatyzowany nawyk nie w pełni świadomy, znacznie ograniczający efektywny sposób nauczania (Duda 1996).

Wydaje się więc, że wstępną rolę w tym procesie przygotowawczym do świadomego podjęcia decyzji w taktycznych sytuacjach boiskowych może spełniać właśnie przygotowanie teoretyczne. Za hipotezą tą może przemawiać fakt, że każde ćwiczenie taktyczne, aby w świadomy sposób było przyswajane, musi być wcześniej opanowane teoretycznie. Zasada ta jest zgodna z dydaktyczną koncepcją nauczania taktyki gry (Kupisiewicz 1976, Naglak 1991).

Teoretyczne przygotowanie zawodnika do współdziałania w walce sportowej polega na poznaniu przez niego zasad sprawnego działania w grze. Może to odbywać sip na przykład w warunkach laboratoryjnych (Panfil 1988). Specjalnie skonstruowane sytuacje taktyczne mogą być też rozwiązywane przez zawodników jako zadania domowe, jak również wykorzystywane w dyskusji, zwłaszcza na obozach piłkarskich, podczas zajęć teoretycznych (Duda 1996 b.).

Taki sposób przygotowania teoretycznego powinien uwzględniać krótki czas (2-3 sek.) rozwiązywania sytuacji (Panfil 1988), które ze względu na strukturę logiczną gry posiadają charakter alternatywny, są więc sytuacjami problemowymi. Doskonaląc umiejętność ich rozwiązywania w warunkach laboratoryjnych posłużyć się można schematami graficznymi. Są to schematy organizacji, sekwencji (sytuacji), obejmujące jedynie graczy bezpośrednio zaangażowanych w rozwiązywanie powstałych w grze sytuacji. W schematach tych za pomocą symboli graficznych wyraża się stan informacji o sytuacji, a za pomocą linii przedstawia się podstawowe operacje logiczne, uwzględniając przy tym wszystkie możliwe rozwiązania (Panfil 1988). Schematy taktyczne zawierają podstawowe wiadomości z zakresu taktyki gry w piłkę nożną, które dla prowadzenia skutecznej gry powinien posiadać zawodnik (Duda 1996 a.).

Propozycję schematów graficznych możliwych do wykorzystania w treningu piłkarskim przedstawiają rysunki (nr 3, 4, 5). Rysunki te mogą być ukazywane różną techniką tachisto-skopii (Duda 1992), animacji komputerowej (Duda 1996 a.) lub też techniką filmową (Duda 1996 c.).

Rys. nr 3,: Schemat zadania ofensywnego w strefie ataku wraz z opisem znaków graficznych.

8