3 (559)

Metody nabywania sprawności motorycznych

Jakość wyuczonej sprawności motorycznej zależy od metody, za pomoi .1 której dziecko opanowuje daną sprawność. Wprawdzie każda metoda może z czasem doprowadzić do ukształtowania umiejętności, to jednał pewne metody są znacznie skuteczniejsze i bardziej efektywne od innych.

W ramce 6.5 wymieniono trzy najczęstsze metody stosowane pr/‘ , dzieci przy nabywaniu sprawności ruchowych. Przy każdej wymieniono |n| wady i zalety, co powinno wyjaśnić, dlaczego instruktaż jest tak istotny dla efektywnego uczenia się. Nieefektywna metoda uczenia się może byó przyczyną niższego poziomu sprawności, niż można by oczekiwać, zważywszy na czas i wysiłek, jaki dziecko wkłada w tę naukę.

Doskonalenie sprawności motorycznych

We wczesnych stadiach uczenia się sprawności motorycznych ruchy cialit są niezgrabne i nie skoordynowane, a wiele ruchów jest po prosili zbędnych. Kiedy dzieci uczą się np. rzucać piłkę, robią to całym ciałem W miarę ćwiczenia umiejętność ta doskonali się i ruchy stają się skoordynii wane, rytmiczne i płynne. Pojedyncze ruchy ramion, rąk, głowy, nóg, stó|> tułowia zostają połączone w pewien schemat (64).

W miarę rozwoju sprawności wzrasta szybkość, dokładność, sił.i oszczędność ruchów Na przykład szybkość wzrasta dość równomierni przez całe dzieciństwo aż do 16 lub 18 r.ż.; we wczesnym dzieciństwi przyrost jest największy, a następnie zmniejsza się u progu dojrzewali Dokładność ruchów, mierzona za pomocą testów zdolności celowann trafiania do celu, wzrasta do 13 lub 14 r.ż., a potem utrzymuje się na ty samym poziomie. Największy wzrost dokładności następuje w dziecil stwie. Na przykład ruchy 6-letniego dziecka są prawie dwa razy doklm niejsze od ruchów dziecka 3-letniego Pewność ruchów, mierzona lie/l ruchów mimowolnych pojawiających się podczas możliwie nieruchomo trzymania palca, ręki, ramienia lub całego ciała, zwiększa się z wiekiem ustalono jeszcze, kiedy dziecko osiąga największą pewność ruchów ruchów wzrasta wraz z rozwojem fizycznym, jednak w niewielkim sto|ii az do okresu dojrzewania, kiedy zaznacza się szybki wzrost masy mięśni 20, 43, 64, 65).

ROZWÓJ RUCHOWY 286

Największy postęp wykazują sprawności motoryczne wyuczone w szkole, w nadzorowanych grupach zabawowych lub na obozach letnich. Do sprawności tych można zaliczyć: pisanie, rysowanie, malowanie, modelowanie, taniec oraz sprawności związane z grami i sportem. Do tych ostatnich należą takie proste ruchy jak rzucanie piłką i tak skomplikowane umiejętności jak nurkowanie czy pływanie na czas.

Przyczyną postępu w wymienionych umiejętnościach jest fakt, że nauczyciele lub osoby nadzorujące zabawy od samego początku właściwie kierują wysiłkami dzieci. Ponadto zwracają uwagę na możliwe błędy i są i gotowi je korygować, zanim przekształcą się one w nawyki w wyniku ’ powtarzania. W efekcie dzieci wykazują większą biegłość w zakresie tych sprawności, przy których opanowaniu udzielono im instruktażu, aniżeli w umiejętnościach nabytych w domu, gdzie rodzice nie dysponują wolnym czasem, aby nimi kierować. Również sprawności nabywane w zabawach z lówieśnikami nie osiągają dobrego poziomu, gdyż dostarczane wzorce często nie są poprawne, a udzielane wskazówki nie zawsze są wystarcza-iące.

Najbardziej typowe sprawności ruchowe dzieci

Niektóre umiejętności ruchowe spotyka się u wszystkich dzieci w danym kręgu kulturowym, ponieważ podobne są ich doświadczenia w uczeniu się i podobne oczekiwania ze strony osób dorosłych. W naszej kulturze oczekuje się na przykład, że wszystkie dzieci będą umiały samodzielnie (ość, pisać, ubierać się oraz bawić się w gry akceptowane przez grupę

1'.poleczną. Co więcej, oczekuje się, ze przyswoją sobie te sprawności w przybliżeniu w tym samym wieku co inne dzieci. Sprawności te zalicza się ilo zadań rozwojowych okresu dzieciństwa.

Do umiejętności, które powinny być opanowane przez współczesne il/ieci z kręgu kultury amerykańskiej, należą głównie sprawności w zakresie rilk i ramion oraz w zakresie nóg i stóp. Ponieważ rozwój koordynacji mięśni mlbywa się zgodnie z prawami kierunku rozwoju, sprawność rąk (manual-ihi) zostaje osiągnięta wcześniej niż sprawność nóg (lokomocyjna).

NAJBARDZIEJ TYPOWE SPRAWNOŚCI RUCHOWE

287

I    ' ' .