3 (668)

34 Małżeństwo i Rodzina

ilości czasu własnej rodzinie, a szczególnie dzieciom. Wielu psychologów czy terapeutów podkreśla, że współcześni ojco%vie nie tylko fizycznie, ale i psychicznie nieobecni są w wychowywaniu własnych dzieci. Nic zatem dziwnego, że przy braku zaangażowania ojców w proces wychowawczy przystosowanie społeczne badanych dzieci zależne jest głównie od postaw ich matek.

Wnioski. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na to, że jedynie niektóre postawy wychowawcze matek wywierają istotny wpływ na poziom przystosowania społecznego ich 8-9-letnich dzieci, natomiast żadnego wpływu nie potwierdzono empirycznie w przypadku ojców. Okazuje się, że najistotniejszą rolę w wychowywaniu dzieci w młodszym wieku szkolnym nadal pełnią matki. Pomimo zmian układu ról społecznych we współczesnych rodzinach -głównie łączenia przez żony i matki pracy zawodowej z prowadzeniem domów - to przede wszystkim one podejmują trud wychowywania dzieci. Często są z takiej sytuacji niezadowolone, są przemęczone i pozbawione w wielu wypadkach wsparcia ze strony mężów - ojców wspólnych dzieci, ale to właśnie ich postawy rodzicielskie, ich postawy wychowawcze są jedną z głównych determinant przystosowania społecznego 8-9-letnich dzieci.

BIBLIOGRAFIA

1. Dołęga (1990/5): Postawy rodzicielskie a gotowość dziecka do zachowań prospołecznych. - 2. Filipczak H. (1998): Rodzice i dzieci w młodszym wieku szkolnym. Nasza księgarnia. Warszawa. - 3- Jackowcka E. (1980): Środowisko rodzinne a przystosowanie społeczne dzieci w młodszym wieku szkolnym. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa. - 4. Jaworowska A. (1986): Rodzina a przystosowanie społeczne dziecka, w: Materiałach do nauczania psychologii pcxi redakcją L Wołoszynowej. Seria II tom 11. PWN, Warszawa. - 5. Kukołowicz T. (1998): Rodzina wychowuje. KUL, Stalowa Wola. - 6. Markowska B., Szafraniec //. (1980): Podręcznik do „Arkusza Zachowania się Ucznia”. Testy psychologiczne w poradnictwie wychowawczo-zawodowym. PWN, Warszawa. -7. FHpher M. (1999): Bezpieczny dom. Media Rodzina. Poznań. - 8. RembowskiJ. (1986): Rodzina w świetle psychologii. WSiP, Warszawa. - 9. Ziemska M. (1986): Rodzina i dziecko. PWN, Warszawa.

ELŻBIETA CZARNOTA

Uniwersytet im. Marii Curie-Sklodowskiej w Lublinie

STOSUNKI INTERPERSONALNE W RODZINACH WIEJSKICH

Rodzina stanowi wspólnotę osób opartą na miłości, szacunku i wzajemnym zrozumieniu. Jest małą grupą, która zaspokaja podstawowe potrzeby swoich członków. To w niej wzrastają i wychowują się dzieci oraz przyswajane są wartości kulturowe, etyczne i społeczne. Rodzina wdraża do obowiązków, uczy odpowiedzialności, daje poczucie bezpieczeństwa. Według Henryka Cudaka „rodzina, w której panuje właściwa atmosfera wychowawcza dostarcza dziecku przykładów godnego zachowania i pobudza do rozwoju”.” Jest terenem uspołecznienia. Przez tę małą gmpę przenikają wpływy szerszych środowisk i kręgu kulturowego, przekazując jednostce wartości, normy i wzory zachowań.⁰

Celem niniejszego opracowania jest ukazanie problemu porozumienia dzieci i rodziców we współczesnych rodzinach wiejskich w oparciu o własne badania empiryczne.

Materiał i metoda. Badania pilotażowe przeprowadzono na terenie województwa lubelskiego w 1993 roku oraz w roku 1997. Badaniami objęto 96 rodzin, wśród których była równa liczba kobiet i mężczyzn, różniących się wykształceniem (podstawowe, średnie, wyższe). Osoby te przebadano przy użyciu dwóch kwestionariuszy.⁰ Do badań włączono także dzieci w wieku od 6 1/2 do 10 1/2 lat, które przeba-

⁰ H. Cudak-. Atmosfera wychowawcza w domu. „Problemy Rodziny" nr 3, 1995. ” M. Ziemska. Rodzina a osobowość. Warszawa 1977, s. 12.

” M. Ziemska: Kwestionariusz dla rodziców do badania postaw rodzicielskich. Warszawa, 1981; Z.B. Gaś: Kwestionariusz Profil Rodziny. Lublin, 1992.