40A (4)

40

sunięcie argumentu: właściwość jest podana słusznie, jeżeli wybiera się ją tak, że jej nie spostrzegamy zmysłami, albo też tak, że ją spostrzegamy zmysłami, ale istnieje niezależnie od nich, na przykład: niech będzie podane jako właściwość powierzchni, że uprzednio została ufarbowana; jest to co prawda cecha zmysłowa, lecz taka, o której wiemy, że istnieje, więc przykład jest słuszny”. — Tyle, aby dać pojęcie o dia-lektyce Arystotelesa. Wydaje mi się, że nic osiąga ona celu, toteż starałem się wykonać to inaczej. Topica Cycerona zaś są naśladownictwem z pamięci dzieła Arystotelesa, nadzwyczaj płytkim i marnym. Cyccro zupełnie nie ma wyraźnego pojęcia, czym jest i do czego służy topos, toteż paple ex in-genio ³⁰>, co mu ślina na język przyniesie, i przystraja bogato swe wywody przykładami prawniczymi. Jest to jedno z najgorszych jego dzieł.

W celu właściwego ugruntowania dia-lektyki należy, nie bacząc na prawdę obiektywną (którą zajmuje się logika), traktować ją tylko jako sztukę, przy której stosowaniu ma się zawsze rację, co oczywiście będzie łatwiejsze, jeżeli w tej sprawie istotnie racja jest po naszej stronie. Dialektyka jako taka

ma tylko uczyć, jak się bronić przed atakami wszelkiego rodzaju, szczególnie zaś przed nieuczciwymi, a także: jak można samemu atakować twierdzenia innych nie popadając w sprzeczność z własnymi tezami i nic pozwalając ich obalić przeciwnikowi. Należy wyraźnie rozgraniczyć znajdowanie obiektywnej prawdy od sztuki forsowania swoich twierdzeń jako prawdziwych; pierwsze —- to zupełnie inna Kpayp a-reia ³¹>, to sprawa rozeznania, myślenia, doświadczenia, i nic ma takiej sztuki, która tu mogłaby pomóc; drugie zaś —jest ceiem dialcktyki. Zdefiniowano ją jako logikę pozorów. Niesłusznie: nadawałaby się ona wówczas tylko do obrony błędnych twierdzeń; jednak również i temu, kto ma rację, potrzebna jest dialektyka do obrony tej racji; i trzeba znać nieuczciwo chwyty, by móc się im przeciwstawiać, a nawet samemu je stosować i pokonywać przeciwnika jego własną bronią. Z tych powodów zatem w dialektyce prawda obiektywna musi być odsunięta na bok lub też traktowana jako coś przypadkowego, przy czym cala uwaga musi skoncentrować się na tym, jak obronić swoje twierdzenie oraz obalić twierdzenie przeciwnika. W regułach dialcktyki nie należy uwzględniać obiek-