42 43 (15)

Zabiegi parafinowe są niewskazane w ostrych stanach chorobowych i gruźlicy. Nie można również stosować parafiny, jeśli na skórze są ubytki lub owrzodzenia, bądź też zmiany wypryskowe. W owrzodzeniach troficznych okład założyć można powyżej ubytku na skórze.

LECZNICZE STOSOWANIE ZIMNA

W celach leczniczych zimno jest stosowane w mniejszym zakresie niż ciepło. Leczenie zimnem ogranicza się przeważnie do zabiegów miejscowych. Do leczenia zimnem używamy lodu lub zimnej wody.

Fizjologiczne działanie zimna

Zanurzenie przedramienia w zimnej wodzie powoduje zwolnienie szybkości krążenia w stosunkowo głębokich warstwach kończyny. Odczynem na zimno jest zwężenie naczyń krwionośnych. Gdy czynnik zimna trwa dłużej lub gdy jest silnie wyrażony, może wystąpić rozszerzenie naczyń na skutek częściowego ich porażenia, np. jeśli kończynę zanurzymy w wodzie o temp. 5—10°C na okres 5—10 minut, skóra przybiera odcień czerwony, podobnie jak przy zanurzeniu w gorącej wodzie o temp. 45°C. Przy przedłużonym działaniu zimna skóra przybiera odcień sinawy. Zastosowanie zimna na jedną kończynę może w^ywołać zwężenie naczyń w kończynie drugiej na drodze odruchowej, przez działanie na układ naczynioruchowy.

Długotrwałe oziębienie miejscowe wywołuje niedokrwienie odcinków obwodowych i obniżenie ogólnej ciepłoty ciała oraz zmiany w⁷e krwi (zwiększenie leukocytozy i poziomu cukru).

Miejscowe zastosowanie zimna powóduje ochłodzenie skóry i warstw tkanek pod nią leżących oraz miejscowe obniżenie leukocytozy. Naczynia krwionośne początkowo są zwężone pow^rodując anemizację tkanek. Procesy regeneracyjne zostają obniżone, odporność tkanek na działanie czynników chorobotwórczych słabnie. W ostrych miejscowych stanach zapalnych przez zastosowanie zimnych okładów uzyskuje się zmniejszenie bólowy ponieważ działanie zimna sprawna, że obniża się pobudliwość nerwowa i przewodnictwo, a równocześnie zahamow-any zostaje proces zapalny. Powyższe objawy występują, gdy zimno nie przekroczy granicy jego tolerancji przez tkanki. Przy długotrwałym stosowaniu zimna, zwłaszcza silnego stopnia, mogą wystąpić objawy uszkodzenia tkanek, prowadzące do martwicy. Granica tolerancji na zimno jest mniejsza niż na ciepło. Skóra może przez długi okres czasu dobrze znosić temperaturę wody wynoszącą 25°C, czyli o 8—10°C niższą od ciepłoty ciała, podczas gdy przy temperaturze wody 0°C tolerancja na zimno jest krótkotrwała.

Oziębienie dużej powierzchni ciała prowadzi do ogólnych zmian w ustroju. Polegają one na: obwodowym zwężeniu naczyń z jednoczesnym zastojem krwi, niedotlenieniu tkanek, ogólnym obniżeniu ilości leukocytów we krwi, zmniejszeniu przemiany podstawowej i na spadku poziomu tlenu we krwi.

Do objawów ogólnych zaliczamy występowanie dreszczy. Są to drgania włókien mięśniowych. Ustrój stara się wyrównać ubytek ciepła przez wzmożoną jego produkcję.

Zabiegi miejscowe i ogólne

Zabiegi miejscowe w stosowaniu zimna polegają przeważnie na przykładaniu worka gumowego z lodem lub wykonaniu okładów z zimnej wody. Gdy stosujemy okład z lodem, należy często sprawdzać wygląd powierzchni skóry. Nadmierne zimno może uszkodzić tkanki tak samo jak nadmierne ciepło. Łagodne zimno jest lepiej znoszone przez względnie długi okres czasu niż krótkotrwałe, lecz intensywne zimno.

Miejscowe zabiegi zimne są wskazane, gdy pożądany jest miejscowy odczyn zwężenia naczyń. Stosuje się je po stłuczeniach i zwichnięciach, ponieważ uraz może powodować wylew krwi i limfy do tkanek. Dajemy zimne okłady bezpośrednio po urazie na okres 24—48 godzin. Po 48 godzinach należy stosowanie zimna przerwać, ponieważ niebezpieczeństwo wylewu i krwawienia ustępuje. W dalszym ciągu wskazane są zabiegi cieplne, aby stworzyć warunki absorpcji (wchłaniania), ponieważ mogą wystąpić obrzęki niezależnie od uprzednio uzyskanego zwężenia naczyń. Zimne okłady stosuje się również w ostrych stanach zapalnych i naciekach.

Do zimnych zabiegów ogólnych zaliczamy: zimne kąpiele i zimne zawijania. Stosuje się je w celu obniżenia ogólnej ciepłoty ciała. Długotrwałe zabiegi zimne ogólne, powodujące znaczne obniżenie ciepłoty ciała (poniżej 32—31°C), mogą mieć niekorzystny wpływ na ustrój. Występuje wówczas zwolnienie tętna, zmniejszenie ilości oddechów, obniżenie ciśnienia krwi w układzie naczyń tętniczych i żylnych.

Przeciwwskazaniem do stosowania zimna są: zwiększona miejscowa i ogólna wrażliwość osobnicza na zimno, stany wyniszczenia i osłabienia, zmiany w skórze z objawami zaniku (atrofii), zmiany popromienne, obecność znamion barwnikowych i zaburzenia w krążeniu obwodowym.