44 (296)

funkcja wizytatora dawała gwarancję właściwej opieki. _; Duiy wpływ na kierunek kształcenia kandydatów miał w tym olcrwfe Jan Śniadecki. profesor i sekretera ! uczelni, a zarazem mjUttny współpracownik KoUtte*! ja. Praca ta miano jego aspiracji naukowych budziła w nim szczególne zainteresowanie, traktował ją jako ■ ważny obowiązek obywatelski. Dzięki temu między • kandydatami a uczelnią zadzierzgnęły się żywe koniak-ty. sięgające nieraz poza lata studiów, jak świadczą i listy nauczycieli

^k Na kandydatów do stanu nauczycielskiego zgłaszali się uczniowie poprzez zgromadzenie wydziałowe swoich szkół, po czym poddawano ich egzaminowi, który prze- :j prowadzał wizytator generalny. Przystępowali również do egzaminu kandydackiego aktualni studenci Szkoły $ Głównej, którzy oświadczyli gotowość poświęcenia się temu zawodowi. Kandydaci w imię powagi zawodu podlegali starannej selekcji pod względem zdrowia, oby** J czajów, dykcji i poziomu wiedzy. W myśl przekonania ^ Kołłątaja o roli szkół mieli to być najlepsi uczniowie '-•] z całego kraju. Studia ich według planu Popławskiego j obliczone były na pięć łat: po dwóch latach praktyki ' 1 w szkole wojewódzkiej, trzy następne miały być po- ] święcone studiom teoretycznym w akademii. 1 ¹ Z kolei ustalił się okres czterech lat, z których pierw-szy, zakończony egzaminem był rokiem próby. Studenci A objęci przewidzianym limitem w czasie studiów pobie- •: rai i stypendium w wysokości 300?— zł w pierwszym roku, w następnych po 400.— zŁ Niektórzy z kandy- j da łów kształcili się na własny koszt, podobnie jak adepci szkół zakonnych z funduszów kongregacji.

Na ogół kandydaci uczęszczali na wyznaczone im przez uczelnię wykłady obejmujące całość wiedzy; z czasem wobec zastosowania specjalizacji nauczycieli w szkołach wprowadzono wybór kierunku studiów w

ramach kolegium, moralnego lub fizycznego dla pogłębienia ich wiedzy fachowej. Do dyspozycji kandydatów była dość zasobna biblioteka naukowo-dydaktyczna złożona m. in. z podręczników w językach obcych i polskim. tłoczonych w drukarni Szkoły Głównej i przesyłanych obowiązkowo do uczelni. Dbano również o szkolenie kandydatów w językach obcych oraz o poziom wymowy w języku łacińskim. Dla zachęcenia studentów do pracy i dla podniesienia kultury życia codziennego wyznaczono specjalne nagrody w postaci cennych książek, które również miały pogłębić osobiste walory przyszłych nauczycieli |

Obok wykładowców obowiązywały kandydatów cotygodniowe popisy które pełniły rolę dzisiejszych seminariów.'Każdy student winien był dwa razy w roku wygłosić referat na wyznaczony temat, wykazując zarówno znajomość przedmiotu, jak i postulatów dydaktycznych. Seminaria te odbywały się pod kierunkiem jednego z profesorów kolegium fizycznego w pierwszym półroczu, moralnego w drugim, w obecności wykładowców i gości. Tematy dysput były ogłaszane drukiem na początku roku akademickiego z nazwiskami „dysku-tatorów” i ich oponentów. Wśród innych zagadnień rozważano np. z prawa politycznego: ,,Na czym zawisła instrukcja narodowa, jak wiele na niej zależy*’ lub z zakresu retoryki: ,.Podać najlepszy sposób uczenia się języków w wyborze przykładów łacińskich, zwłaszcza co zachować trzeba, skąd je czerpać, zdanie Cycerona i KwintyUana”.

Pod wpływem nacisku opinii, która krytycznym okiem patrzyła na świeckich nauczycieli, zwrócono specjalną uwagę na moralną postawę kandydatów w tym przekonaniu, że „niedostatek nauki można uzupełnić pracą, ale nawyknienia młodości są do nie wyplenienia".

95