4 (126)

76 Część I. Elementy zdrowotne warunkiem lepszego funkcjonowania osób niepełnosprawnych

Zakończenie

W Polsce problematyka dotycząca promocji zdrowia nie jest szerzej obecna ani w prakryce lekarskiej, ani w kształceniu kadr medycznych. Wydaje się, że w prowadzeniu przewlekle chorych i niepełnosprawnych dominują u nas zdecydowanie podejścia tradycyjne. Charakteryzują się one przede wszystkim ograniczeniem się do działań wyłącznie biomedycznych, pomijaniem psychospołecznych potrzeb i zasobów pacjentów, wreszcie ich przedmiotowym traktowaniem. Są to podejścia krańcowo odmienne od podejść typu promocyjnego, które posługują się zdecydowanie szerszym zakresem środków oddziaływania, wykorzystując zwłaszcza wewnętrzne siły jednostki, jej powiązania społeczne, traktując ją ponadto jako samodzielnie decydujący i działający podmiot, partnersko współpracujący z profesjonalistami [A. Kaplun (red.), 1997],

Promocja zdrowia nie jest tylko zadaniem służb medycznych, jest również społecznym i politycznym przedsięwzięciem. Doświadczenie nowej jakości życia, kreowanie swego stanu zdrowia, pomimo lub z powodu swojej choroby czy niepełnosprawności, zależy od pięciu wzajemnie powiązanych obszarów działania w ramach promocji zdrowia. Zgodnie z ustaleniami zawartymi w Karcie Ottawskiej (Ottawa Charter for Health Promotion, 1986) można do nich zaliczyć:

-    budowanie polityki prozdrowotnej;

-    tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu;

-    wzmacnianie działań społeczeństwa na rzecz zdrowia;

-    rozwijanie indywidualnych umiejętności służących zdrowiu;

-    reorientacja służby zdrowia.

We wszystkich wymienionych wcześniej dziedzinach promocji zdrowia głównym jej celem w rozpatrywanym kontekście powinno być zapobieganie powstawaniu uszkodzeń (itnpairment) i niepełnosprawności funkcjonalnej (disability), a w wypadku ich pojawiania się - niedopuszczenie do tego, by przerodziły się w upośledzenie/niepełnosprawność społeczną (handicap). Cel ten jest podporządkowany szeroko pojętej integracji i rehabilitacji oraz idei równości szans i praw do uczestniczenia osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i zawodowym.

Jest to problem interdyscyplinarny, ale również jest to zadanie każdego z nas, jako członków społeczeństwa, ponieważ „[...] społeczność jest bardzo istotna w promocji zdrowia, gdyż tam właśnie umiejscowiona jest opieka nad chorym i niepełnosprawnym” [S. Pikę, D. Foster (red.), 1998, s. 10].

Bibliografia

International Classification of lmpairments, Actiuities and Participation. A Manuał of Disablement and Functioning. World Health Organisation, Geneva 1997.

Kaplun A. (red.), Promocja zdrowia w chorobach przewlekłych. Odkrywanie nowej jakości zdrowia, tłum. Z. Durasiewiez, Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera, Szkota Zdrowia Publicznego w Łodzi, Łódź 1997.

Karski J. B., Promocja zdrowia z perspektywy ostatniej dekady XX wieku [w:] J. B. Karski (red.), Promocja zdrowia, „Ignis”, Warszawa 1999.

Konstytucja WHO z 22.07.1946 r.; DzU z 1948 r., Nr 61, poz. 477.

Last J. M., A Dictionary of Epidemiology, Oxford Univ. Press, Oxford 1983.

Ostrowska A., Promocja zdrowia ludzi chorych i niepełnosprawnych [w:] J. B. Karski (red.), Promocja zdrowia, „Ignis”, Warszawa 1999.

Ottawa Charter for Flealth Promotion. The First International Conference on Health Promotion (Ottawa, Canada, 21 November 1986).

Pikę S., Fostcr D. (red.), Promocja zdrowia dla wszystkich, tłum. U. Gąsowska, R. Giszczak, „Czelej”, Lublin 1998.

Słońska Z., Misiuna M., Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów, Zakład Promocji Zdrowia Instymtu Kardiologii, Agencja Promo-Lider, Warszawa 1993.

Zalecenie nr R(92)6 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie spójnej polityki wobec osób niepełnosprawnych.