4 (2262)

już czeka na niego Kanada. Jego przeciwnicy polityczni, których wydal w swoim czasie Niemcom, spodziewali się go. Wrzucili go podobno żywcem do ognia.

Głód i polityka — polityka jako pobożne życzenie końca wojny i wyzwolenia — wypełniają większość pamiętnika. Sierakowiak wspomina, że napisał utwór „Majaki człowieka konającego z głodu”. Tak, jest stale głodny jak wszyscy, ale pisze o tym wciąż tymi samymi słowami tak, że przestają robić wrażenie. To zdumiewające, jak mało intymny jest ten pamiętnik! Jest oschły, prawie chłopski — chłopi za nic nie napiszą o swoich sprawach sercowych, wydają im się za mało ważne (ta powaga biedaków!). Być może. iż ujście sercu daje w swej literaturze oryginalnej, która się jednak nie zachowała (stale coś pisze). Chwilami pamiętnik robi wrażenie pisanego na siłę, taki jest monotonny! Najładniejsze i najdojrzalsze wydają mi się miejsca, gdzie mówi o swym stosunku do partii. Jest świadom tego, iż nie nadaje się do batalionów śmierci, nie czuje w sobie materiału na rewolucjonistę. Tarcia pomiędzy nim a jednym z jego rewolucyjnych przyjaciół oddane są z całą dramatycznością i mądrością.

Temperatury i siły dziennik zaczyna nabierać dopiero 1 września 1912. Tego samego dnia, kiedy Rumkowski opróżnia szpitale, wysyła starców i żąda, by mu nie przeszkadzano. Sierakowiakowi zabierają matkę. Dziennik z miejsca się zmienia, zmienia się ton. Niestety, w pięć dni później urywa się. Wydawcy nic nie mogą powiedzieć, czy dziennik ten miał dalszy ciąg, który zginął, czy też nigdy go nie miał.

Adolf Rudnicki

PRZEDMOWA

Dziennik Dawida Sierakowiaka dotarł do nas w postaci dwóch gęsto zapisanych zaszytów znalezionych przypadkowo w Łodzi bezpośrednio po wojnie. W 1948 roku zeszyty te nabył Związek Literatów i Dziennikarzy Żydowskich, który z kolei przekazał je do Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, gdzie znajdują się po dziś dzień.

Autorstwo Dziennika nie budzi wątpliwości. Na okładkach zeszytów tym samym co w tekście charakterem pisma napisano: Dziennik. Dawid Sierakowiak. Osoba Autora znana jest ponadto grupie ludzi, którzy dobrze pamiętają go zarówno z okresu do 1939 roku, jak i z getta łódzkiego. Są to jego koledzy szkolni i towarzysze ideowi. Ich nazwiska często pojawiają się na kartkach Dziennika. Informacje zebrane od nich pozwoliły ustalić niektóre szczegóły życia Autora. Ponadto w Archiwum Żydowskiego Instytutu Histoi ycznego zachowały się pewne dokumenty rodziny Sierakowiaków. Są to karty ewidencyjne, wyciągi z ksiąg meldunkowych z adnotacjami o wysiedleniach oraz karty zgonu. Pomocne okazały się również materiały z kancelarii szkoły, do której uczęszczał Autor pamiętnika, że zbiorów zaś prywatnych pochodzi zdjęcie szkolne. Na fotografii tej widoczny jest Dawid Sierakowiak. Jest fo zresztą, jak dotąd, jedyna podobizna Autora Dziennika.

Dawid Sierakowiak urodził się 25 lipca 1924 roku. Pochodził z ubogiej rodziny drobnomieszczańskiej. Specjalne stypendium, przeznaczone dla szczególnie uzdolnionych uczniów szkół powszechnych, umożliwiło mu naukę w prywatnym gimnazjum Towarzystwa Szkół Żydowskich w Łodzi. Był uczniem klasy, której opiekunem był zmarły niedawno w Stanach Zjednoczonych znany historyk żydoioski dr Filip Friedman. Pedagodzy i koledzy zawsze podziwiali u Sierakowiaka jego inteligencję, pracowitość i systematyczność w nauce. Już w tym okresie wykazywał on specjalne zainteresowania przedmiotami humanistycznymi.

W czasie okupacji hitlerowskiej Dawid Sierakowiak wraz z rodziną zostaje zamknięty w getcie łódzkim. Tu próbuje kontynuować naukę wstępuje do istniejącego przez krótki czas gimnazjum. W 1940 roku wiąże się z działającą na terenie getta tajną organizacją młodzieży. W tym okre-

11