506 507 (2)

charakterystki. Z tego względu regulację omawianego typu stosuje się w pierwszych stopniach wzmocnienia, w których amplituda sygnału jest mała, ograniczając zakres regulacji do wartości 10... 20 dB.

Obliczanie regulacji wzmocnienia za pomocą zmiany warunków pracy sprowadza się do określenia oporności regulatora, zapewniającego założony zakres regulacji. Dla tego przypadku wartość normalną fc„ oraz minimalną komin współczynników wzmocnienia stopnia można określić jako:

k„ = AS,

k

omiń

(9 109)

gdzie: A — współczynnik proporcjonalności,

S, I S, _m|_n — normalne nachylenie w punkcie spoczynkowym oraz minimalne nachylenie prądu anodowego lub kolektorowego.

Oznaczając przez D_r zakres regulacji w jednostkach względnych otrzymamy

AS,___S„

(9.110)

skąd (9.111)

Zakres regulacji w decybelach przyjmuje się nie większy niż 10... ...20 dB (D_r nie więcej niż 3...10), gdyż przy większej głębokości pogarsza się równomierność oraz powstaje możliwość zwiększenia zniekształceń nielinearnych wnoszonych przez stopień.

Po obliczeniu nachylenia S, _m[_n na podstawie (9.111), zapewniającej niezbędny zakres regulacji, przy regulacji za pomocą zmiany oporności polaryzacji katodowej, określa się na podstawie zależności charakterystyki S, od Uj, dla lampy zastosowanej w stopniu, jej napięcie polaryzacji ujemnej na siatce sterującej U, _m,_x, przy którym nachylenie prądu anodowego równa się S, _m;_n, a następnie oblicza się prąd katodowy h przy tej polaryzacji. Oporność regulatora R_r oblicza się jako:

R, =    - R_k    (9.112)

*rain

gdzie Rk — oporność polaryzacji katodowej, włączona szeregowo z opornością regulatora R_r.

Obliczanie regulacji wzmocnienia za pomocą zmiany napięcia na siatce ekranującej odbywa się w sposób analogiczny.

Jako regulator przy regulacji wzmocnienia za pomocą zmiany warunków pracy znajduje zastosowanie niedrutowy opornik nastawny typu B (logarytmiczny), jeżeli wzmocnienie powinno

wzrastać podczas obracania pokrętła zgodnie z wskazówką zegara oraz opornik typu W (wykładniczy), jeżeli wzmocnienie powinno maleć podczas obrotu pokrętła zgodnie z wskazówkami zegara. W obu przypadkach można wykorzystać oporniki linearne typu A, jednakże regulacja będzie przy tym mniej płynna.

9.6.4. Regulacja za pomocą sprzężenia zwrotnego

Rys. 9-27. Zmiana wzmocnienia za pomocą sprzężenia zwrotnego

Regulację wzmocnienia za pomocą sprzężenia zwrotnego można stosować w stopniach z dowolnymi elementami wzmacniającymi. Układ takiej regulacji w stopniu z lampą elektronową jest przedstawiony na rys. 9-27. Regulacja w tym układzie odbywa się za pomocą oporności nastawnej R_r, znajdującej się w obwodzie katodowym, z którego napięcie sprzężenia zwrotnego jest doprowadzane do obwodu siatka sterująca-ka-toda szeregowo z napięciem źródła sygnału i obniża wzmocnienie w podobny sposób, jak odbywa się to w stopniu z opornikiem katodowym nie zablokowanym pojemnością C*. Przy wzroście R_r napięcie sprzężenia zwrotnego rośnie, a wzmocnienie stopnia maleje. Położenie punktu spoczynkowego pozostaje prawie stałe przy zmianie położenia regulatora i dlatego taka regulacja nie zwiększa zniekształceń nielinearnych, wnoszonych przez stopień.

Regulację wzmocnienia za pomocą sprzężenia zwrotnego można stosować zarówno w stopniach z małymi jak i z dużymi amplitudami sygnału. Zapewnia ona otrzymanie regulacji do 15 ... 20 dB. Do wad tej regulacji należy zaliczyć istnienie stałego potencjału między katodą a grzejnikiem lampy oraz wpływ położenia regulatora na charakterystyki stopnia w zakresie częstotliwości kilkudziesięciu megaherców pod wpływem pojemności C. składającej się (linia przerywana na rys. 9-27) z pojemności regulatora, po-- jemności montażu oraz pojemność katoda—grzejnik lampy. Te czynniki zmuszają do stosowania we wzmacniaczach szerokopas-C«

mowych R_r ml* ^ R, ~~~ omów [L13, str. 143].

Obliczanie regulacji wzmocnienia za pomocą sprzężenia zwrotnego polega w zasadzie na określeniu oporności regulatora, zapewniającego założony zakres regulacji.

Po wprowadzeniu do obwodu katodowego lub emiterowego oporności R_r współczynnik wzmocnienia stopnia k_atr, charakte-

507