50 (214)

rów elektronów. Tak więc według definicji I ewisa alkohol lll-rzędowy jest najmocniejszą zasadą a l-rzędowy najmocniejszym kwasem.

Z powodu mniejszej kwasowości alkoholu niż wody nie można otrzymać alkoholanu w reakcji alkoholu z wodorotlenkiem sodu (równowaga reakcji jest silnie przesunięta w stronę niezdysocjo wanego alkoholu).

1.2.3. Alkohole jako zasady - reakcja alkoholu z halogenowo dorami

Alkohole mogą zachowywać się jak donory elektronów w reakcjach z halogenowodorami (HX). Typowym przykładem jest tworzenie t,n bromku etylu:

C₂H₅OH + HBr -> C₂H₅Br + H₂0 Szereg aktywności alkoholi względem HX jest następujący: allilowy > lll-rzędowy > Il-rzędowy > l-rzędowy i wzrasta ponowni* przy CH₃OH. Reakcja powżysza przebiega wg mechanizmu reak* r substytucji nukleofilowej jednocząsteczkowej (S_N1) oraz dwu< ai steczkowej (S_N2). Według mechanizmu S_N1 reagują alkohole II i III rzędowe. Alkohole pierwszorzędowe reagują według alternatywni' go mechanizmu S_N2.

Mechanizn _Sn1i

1    etap: (R)₂ch-oh + hx « (R)₂ch-OH₂⁺ + X'

(protonowana forma alkoholu)

2    etap: (R)₂ch-oh₂⁺    «(R)₂ch⁺    + h₂o

(powstawanie karbokationu)

3 etap: (R)_?CH*    + X -> (R)₂CHX

(przyłączenie anionu chlorowca)

Alternatywny mechanizm S_N2 dla alkoholi l-rzędowych wygląda następująco:

R-CHzOH + HX R-CH₂OH₂⁺ + X"

X + R-CH₂OH₂⁺ -* [X⁸"........R-CH₂........OH₂⁸^ -> rx + h₂o

stan przejściowy

1’ioces powyższy jest ciągły a stan przejściowy osiąga się w momencie gdy oba przyciągania są równe. Mechanizm ten można • ilunślić jako nukleofilowy atak jonu halogenkowego z drugiej strony ułomu węgla w rodniku alkilowym z usunięciem cząsteczki wody.

I 'i A. Dehydratacja alkoholi

(CH₃)₂CH-CH(OH)-CH₃ o (CH₃)₂C=CH-CH₃ + h₂o hnnkcja ta katalizowana jest przez kwasy. Alkohole reagują tutaj i tK zasady. W wyniku dehydratacji alkoholi powstają alkeny. Me-linnizm tej reakcji jest typowy dla reakcji eliminacji i'"!nocząsteczkowej E1.

-c—c— ^—- —c—c-l i© -h₂o I ©

H OH₂    H

II OH

protonowany    karbokation    alken

alkohol    (etap powolny)    (etap szybki)

105