5 (729)

Barbara Szacka

pewnego rodzaju literatury wywierało to, co działo się na terenie nauki, wskazaliśmy na etologię i socjobiolo-gię, ponieważ ich zwi§£ek-ze wzmiankowanym zjawiskiem jest najściślejszy i najbardziej bezpośredni. Jednakże dla popularyzacji pewnego rodzaju problematyki nie bez znaczenia było również to, co dokonywało się w ; innych dziedzinach biologii, zwłaszcza w genetyce i ekologii. .Genetyka nie tylko uczyniła ogromne_postępy I na drodze poznania mechanizmów dziedziczenia, ale | także wykształciła sufedy scyplmę ,jgenety ke jom 11 a ci ił \ | ^mlizjująę^^^ąwiska Jzfędzicżnpśm w oaniesieniu do | populacji, co ma j^totne znaczenie dla zrozumienia.pro-| ceśow ewolucii/ff^ol^ia^zwróciła uwagę na ..stosunki ! pomiędzy^opuiSl^^^^pdowiskiem,-przy czym popu-; lacje zaczęła traktować jako całości mające określoną | strukturę i organizację. Sprawiło to, że w polu jej zain-: teresowania znalazły się takie problemy jak hierarchie | dominacji i terytorializm, od dawna będące przedmiotem zainteresowań etologii, która jednakże interesowała się nimi z perspektywy zachowań osobniczych, a nie , organizacji populacji.

I Określając socjobiologię w podany wyżej sposób, i Wilson ujawniał wyraźne tendencje imperialistyczne w stosunku do innych dyscyplin biologicznych, które uznał za części nowej, wszechogarniającej, syntetycznej | dyscypliny, socjobiologii. Etologię potraktował jako^ | część socjobioiogih_dostarczającą empirycznego mate-riału dla _[ śmiałych i rozległych uogólnień socjobiologicznych    .......................

Jedmffize stosunki pomiędzy socjobiologią i etologią nie są tak proste. Rola etologii jako nauki pomocniczej socjobiologii nie zaspokaja ambicji etologów, którzy z kolei socjobiologię skłonni są uważać za część etologii. Cytowany wyżej Irenaus Eibl-Eibesfeldt pisze: „Wilson zdaje się nie zdawać sobie sprawy, że socjobiologią i

Wstęp

ekologia behawioralna są podstawowymi częściami składowymi etologii. Etologia od początku opierała się na teorii doboru. Skupiając uwagę na pytaniu, w jaki sposób struktury społeczne i społeczne zachowanie się sprzyjają genetycznemu przetrwaniu, w tym sensie, że działają na rzecz genetycznej wartości przystosowawczej, nowa dziedzina nauki, socjobiologią, niewątpliwie uzasadniła swoją rację bytu jako część etologii” ⁸. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że w literaturze przedmiotu często można spotkać się z określaniem mianem socjobiologii wszelkich prób rozpatrywania zachowania się człowieka w powiązaniu z zachowaniami innych gatunków zwierzęcych. My natomiast przy-

różnienia pomiędzy etołogią a

> na dobór i układ prezentowa- ^ nych w niniejszej antologii tekstów, sprawie tej po- ^ święcić wypada nieco uwagi. Otóż gdyby ograniczyć się do ogólnych deklaracji, przedstawicieli obu dyscyplin, określenie stosunku między nimi byłoby bardzo trudne.

Z jednej strony, etologia ma być nauką o zachowaniu się w ogóle, a socjobiologią o zachowaniu się społecz- ° nym, co mogłoby wskazywać na \^ższy zakres tej ostat- y niej, z drugiej wszakże strony, socjobiologią zapowiada -wykorzystywanie nie tylko odkryć etologii, ale także ^ psychologii porównawczej, genetyki populacji i ekolo- c gil, co z kolei przemawia za tym, iz'to ona właśnie jest . nauką o szerszym zakresie. Ponadto, w ogólnych deklaracjach przedstawiających przedmiot zainteresowań f tych dwu dycyplin znaleźć można więcej podobieństw niż różnic. Odnosi się wrażenie, że obie mają dosyć ^ zbieżny program ogólny, natomiast różnią się typem podejmowanych problemów i rozłożeniem"akcentów.

dzieści lat wcześniej niż socjobiologią, będąca tworem

Etologia jest tworem europęjskim^Powstała czter

13