56 (57)

Jćwa Ogrodzka-Mazur - Nabywanie przez dziecko kompetencji... 241

-    zabawami fikcyjnymi (gdy zawierają elementy zmyśleń i przekształceń fikcji podobnej do literackiej lub teatralnej);

-    zabawami dramatycznymi (gdy występuje w nich wysoki stopień reżyserskiego., teatralnego zaangażowania się dzieci);

-    zabawami naśladowczymi i odtwórczymi (gdy dziecko przejmuje od dorosłych gotowe formy czynności i odtwarza je);

-    zabawami symbolicznymi (gdy ukazuje się ich oderwanie od rzeczywistej sytuacji i kontekstu za pomocą użycia różnorodnych symboli przedmiotowych i słownych);

-    zabawami twórczymi (gdy podkreśla się inwencję własną dzieci, ich umiejętność przekształcania świata realnego)¹'.

W zabawach tematycznych podejmowanych przez dzieci występują elementy stałe i zmienne. Względnie stałe są prawidłowości związane z. organizacją zabaw, przeżywaniem ról, nadawaniem symbolicznego znaczenia przedmiotom używanym w zabawie. Stałość dotyczy również tematu, który jest podstawą tych zabaw, dzieci bowiem zawsze bawiły się - i nadal podejmują działalność zabawową w dom, szpital, sklep, szkołę, czy w podróżowanie. Element zmienności dotyczy także tematu zabawy, ponieważ te same tematy realizowane są w sposób odmienny oraz systematycznie pojawiają się nowe, w których odzwierciedla się najbliższa dziecku rzeczywistość kulturowo-spoleczna.

Zabawy tematyczne spełniają ważną rolę w rozwoju dziecka z klas I-III. Wprowadzają jc przede wszystkim w świat społeczny, dzięki czemu zaczyna ono dostrzegać swoje miejsce w strukturze stosunków międzyludzkich oraz przyswaja sobie normy postępowania różnych postaci. Zabawy te stwarzają także symacjc przeżywania radości i innych pozytywnych emocji, co sprzyja wrastaniu w środowisko kulturowe. W zabawach dzieci jak w zwierciadle odbijają się pewne wydarzenia, zjawiska, poglądy, a rakże wzory zachowań i świat wartości dorosłych. Mimo że dorośli nie powinni dceydować o wyborze tematu podejmowanych przez dzieci zabawę mogą odegrać ważną rolę w tworzeniu bogactwa społecznego życia, które do nich przenika. Zdaniem S. Szumana - kreowany w zabawach śwńai jest zbudowany na wzór i podobieństwo świata realnego, a jego podłożem jest rzeczywistość, w której dziecko żyje. otoczenie społeczne, doświadczenia nabyte w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi, wiedza o przedmiotach i osobach, wykonywanych przez nie czynnościach i zawodach, obyczajach i obrzędach oraz innych składnikach środowiska dostępnych jego poznaniu^{1 2}. Miejsce dziecka w układzie kulturowo-społccznym, z którego czerpie ono rcmary zabaw, można zatem ująć: w postaci schematu:

1

J. W. Dyner: Zabawy tematyczne to domu j w przedszkolu, Ossolineum, Wrocław 1983, s. 42 44; M. Przetacznik-Gierowska: Świat dziecka. Aktywność — Poznanie - Środowisko, Wytl. L |. Kraków

1993- s. 38.

2

W. Okoń: O stosunku ztibawy do rzeczyioinoici, „Wychowanie w Przedszkolu” 1992, nr 9, s. 529-530.