56 57

czterech kierunkach, a w odcinku lędźwiowym możliwe jest tylko zgięcie i wyprost. Przez stałe przeciążenie lub złe obciążenie zwiększa się nacisk na chrząstkę stawu kręgowego, który szybko ulega zużyciu. Mówimy wówczas o przedwczesnym zniszczeniu (zmianach zwyrodnieniowych) kręgosłupa (rysunek na prawo).

Małe nerwy czuciowe w stawach rejestrują uszkodzenia i przekazują je do mózgu jako ból. Jednocześnie zwiększa się napięcie mięśni pleców, które ma na celu ochronę stawów kręgosłupa — napięte mięśnie odciążają stawy kręgowe i ograniczają ich obciążenia ruchowe. Stałe, podwyższone napięcie prowadzi jednak do stwardnień mięśni, które można zaliczyć do częstych dolegliwości barków, karku oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Mięśnie wyczuwane są tu w formie napiętych powrozów i reagują bólem na dotyk i ucisk.

Stany napięcia mięśni zależą w dużym stopniu od stanu psychicznego człowieka. Szczególnie sytuacje stresowe, problemy życia codziennego, jak również agresja, sprzyjają podwyższeniu napięcia mięśni i prowadzą do zwiększenia bolesności.

Aby zmniejszyć ból konieczne jest zlikwidowanie napięć i stwardnień mięśniowych — można zastosować masaż, okłady cieplne lub odpowiednie środki farmakologiczne. Trwałe zmniejszenie dolegliwości uzyskać można tylko przez zmniejszenie i unikanie złego obciążenia oraz przez zmianę sposobów zachowania się (szkoła pleców).

Rzadkie choroby kręgosłupa _a Wady budowy kręgosłupa

Błędy postawy to nieprawidłowości, które mogą być przez pacjenta świadomie korygowane. W przeciwieństwie do nich istnieją wady postawy i ustawienia kręgosłupa wywołane zmianami strukturalnymi. Wiele chorób (wrodzona zła budowa kręgosłupa, wypadki, zapalenia, porażenia itd.) prowadzi do skrzywień kręgosłupa lub do zmiany jego harmonijnych, fizjologicznych wygięć. Tak jak przyczyny są złożone, tak i możliwości terapeutyczne są wielorakie.

Nieznaczne skrzywienia kręgosłupa można wyrównać gimnastyką leczniczą, ale poważniejsze zmiany wymagają leczenia gorsetem, a przy najcięższych schorzeniach wymagane jest leczenie operacyjne z usztywnieniem.

Jedno z najcięższych zaburzeń harmonijnych wygięć kręgosłupa ujawnia się już w wieku młodzieńczym. Jest to nadmierne tylne wygięcie części piersiowej kręgosłupa (okrągłe plecy) z pochyleniem głowy do przodu (choroba Scheuermanna). W zależności od zaawansowania choroby może ona być również leczona za pomocą gimnastyki. Przy większych zniekształceniach konieczna jest terapia gorsetem.

■ Stany zapalne

Rzadkimi przyczynami dolegliwości pleców są stany zapalne kręgosłupa. Rozróżniamy tu głównie zapalenia ropne (wywołane bakteriami) i inne, na przykład reumatyczne. Charakterystycz-ⁿym symptomem choroby jest silny ból. Dotknięty stanem zapal-ⁿynt odcinek kręgosłupa jest nadzwyczaj wrażliwy na opukiwanie i wstrząsanie.

Choroby zapalne kręgosłupa mogą w krótkim czasie doprowadzić do ciężkich uszkodzeń statycznej budowy kręgosłupa i Wymagają zazwyczaj intensywnego leczenia stacjonarnego. W Niektórych wypadkach niezbędne jest usztywnienie dotkniętego ^Zapaleniem odcinka kręgosłupa.

57