63

chowski i Eberhardt oraz — tuż przed wybuchem I wojny światowej — prof. Wasiutyński, późniejszy twórca ostatecznej koncepcji przebudowy.

Po odzyskaniu niepodległości prof. Wasiutyński pisał: „... uzdrowienie tego serca polskiej sieci kolejowej stało się koniecznością nie tylko kolejową, lecz społeczną i państwową”.

W 1919 roku ogólny plan przebudowy i rozwoju warszawskiego węzła kolejowego został opracowany i przyjęty. Zadanie było niezmiernie trudne ze względu na szeroki zakres robót, skomplikowane problemy techniczne i sam fakt realizacji inwestycji w milionowym, pulsującym życiem stołecznym mieście.

Przyjęto układ średnicowy przecinający miasto, z trzema stacjami — Warszawą Zachodnią, Warszawą Główną (obecnie Centralną) i Warszawą Wschodnią— oraz stacjami postojowymi Szczęśliwice i Grochów, położonymi na obu krańcach linii średnicowej. Stacje postojowe, duże i nowocześnie wyposażone, miały zapewniać właściwą obsługę pociągów pasażerskich. Na Szczęśliwicach odprawiano pociągi odjeżdżające w kierunku wschodnim, a na Grochówie — składy odchodzące na zachód. Podobne rozwiązanie układu sieci zastosowano m.in. w Brukseli, Rotterdamie, Berlinie, Oslo i Nowym Jorku.

Myślą przewodnią projektu było zlikwidowanie w Warszawie dotychczasowych stacji czołowych, zajmujących wiele miejsca przy niewielkich możliwościach przepustowych, oraz prowadzenie ruchu towarowego po linii obwodowej biegnącej poza miastem.

Najbardziej istotnym i najtrudniejszym w realizacji elementem koncepcji przebudowy była linia średnicowa, która na odcinku długości ponad 1 km miała biec tunelem pod jedną z głównych arterii miejskich— Alejami Jerozolimskimi. Projekt przewidywał budowę dwóch par torów wyłącznie dla ruchu pasażerskiego: jednej — dla ruchu dalekobieżnego, a drugiej — dla ruchu podmiejskiego, dla którego zaplanowano dwa nowe przystanki przy ulicach Smolnej i Towarowej.

Projekt prof. Wasiutyńskiego uznawał za konieczne wprowadzenie trakcji elektrycznej na całej, 9-kilo-metrowej linii średnicowej, aby uniknąć zadymiania tunelu i miasta. Na krańcach linii średnicowej miała odbywać się zmiana lokomotyw parowych na elektryczne i odwrotnie. Ten problem połączył i doprowadził do wieloletniej współpracy dwóch wybitnych naukowców: prof. Aleksandra Wasiutyńskiego i prof. Romana Podoskiego — pioniera elektryfikacji kolei w Polsce.

Prof. Podoski już w 1918 roku opracował pierwszy projekt elektryfikacji kolei w Polsce zakładając, że warszawski węzeł kolejowy będzie zaczątkiem elektryfikacji podstawowej sieci PfcP. Projekt prof. Po-

89.    Plan rozbudowy warszawskiego węzła kolejowego

90.    Pierwszy pociąg elektryczny PKP

63