64,65 (11)

Jąkanie występuje zwykle w krajach stojących na wysokim poziomic kulturowym, przyjmuje się. że wadą ta dotkniętych jest 1,5% młodzieży szkolnej. Najczęściej pojawia się między 3 a 6 r.ż. oraz w okresie dojrzewania. Występuje częściej u chłopcOw niż u dziewcząt, stosunek len wynosi 13. Bardzo rzadko występuje u dziewcząt upośledzonych, w ogóle nic spotykamy jąkania u dzieci głuchych.

6. Zalecenia psychologiczne 1 metody rehabilitacji

Jak wynika z dotychczasowych rozważań dotyczących rozwoju mowy. rola rodziców i otoczenia w tym zakresie zaznaczy się już od pierwszych dni życia dziecka. Podstawowym warunkiem sprzyjającym rozwojowi mowy jest reagowanie rodziców na wszelkie próby nawiązania przez dziecko kontaktu w formach bezsłownych, do których należy uśmiech, wodzenie wzrokiem. W przypadkach zaznaczającego się opóźnienia w rozwoju mowy należy zgłosić się do poradni foniatrycznej, logopedycznej czy psychologicznej w celu ustalenia, czy faktycznie rozwOj mowy przebiega nieprawidłowo. Należy bowiem pamiętać o istnieniu dużych różnic indywidualnych między dziećmi w zakresie tempa rozwoju mowy, porównywanie do innych dzieci z najbliższego otoczenia nie może być kryterium oceny rozwoju mowy.

Psychologowie stwierdzają, rn.in. T. Gałkowski, F.. I crstcn (Szumska J., 1982), że rola rodziców polega w tych przypadkach aa stwarzaniu dziecku okazji do tego, by ćwiczyło się w poznawaniu nowych nazw, przedmiotów i czynności, by znajdowało przyjemność i korzyść w posługiwaniu się formami językowymi. Niektóre wskazania do pracy z dzieckiem w przypadku zaznaczającego się opóźnienia mowy wynikają z wcześniejszych rozważań. Warto przypomnieć, że rodzice powinni starać się wyrównywać braki rozwoju aktywności werbalnej wynikające np. z warunków środowiskowych. Mam tu na myśli głównie małe dzieci które długo przebywają w żłobku czy przedszkolu, są odłączone od matki z powodu hospitalizacji.

Rozwijanie i kształtowanie mowy dziecka jest czynnością złożoną, wymagającą stosowania rożnych zabiegów dydaktycznych. Pioblcm ten jest uwzględniany w programach wychowania w żłobku, przedszkolu, jak i systemie dydaktycznym szkoły. Przykładowe zestawy ćwiczeń do realizacji w warunkach wychowania pizedszkolnego są zawarte w różnych opracowaniach specjalistycznych (por. m.in. Antoś, Dcmel, Styc/ek; 1978). E. Sachaj

I) |X opon uje następujące ćwiczenia wstępne: oddechowe, fonacyj-inm /nc, ćwiczenia kształtujące słuch foncmatyczny, usprawniają-iim < i|ily mowy i dopiero na końcu właściwe ćwiczenia artykulacyjne. k» iii i .1 prowadzenie ćwiczeń artykulacyjnych we wszystkich gru-|UnlUzkołnych, zarówno przy prawidłowym, jak i opóźnionym rozwo-jako zapobieganie wadom wymowy, a w przypadku wad wymowy |MuniM w pracy logopedycznej.

r₁..._v,.,.«anic wobec dzieci z. zaburzeniami mowy powinno być dosto-do charakteru etiologii i stopnia nasilenia zaburzeń. Nic można

rb Małe ko programu usprawniania, do zastosowania w każdym przypad-lówttiModność objawów, nawet w rej samej formie zaburzeń, wymaga

..........w..nia programu i metod do każdego dziecka. Oddziaływanie po-

•»««<■ uwzględniać wszystkie sfery rozwoju. Analizy wymaga nic tylko sam drlrkl wymowy, ale również reakcja całego organizmu dziecka na len •I* I. In Szczególnie u małych dzieci należy- uwzględniać złożone relacje za-•    . między zaburzeniami w rozwoju mowy a innymi sferami rozwoju.

W |- .Ukint piśmienmorwie jest stosunkowo mało programów rehabilila-ii ||l mowy d/icci. które by wynikały z określonych podstaw teoretycznych • lyly poddane weryfikacji empirycznej. Pomijam ru proponowane techniki •"i ■ •!•••,lycznc oraz programy opracowywane z. myślą o dzieciach autystyca-•o l. upośledzonych, głuchych (por. prace Olechnowicz. Gałkowskiego,

»......tu j Kciscr, Smoleńskiej, Kostrzewskiego, Styczek, Antoś, Dcmcl).

Opracowania teoretyczne, dotyczące rehabilitacji, można znaleźć w •t< /nyeh pracach L, Kaczmarka. J. Kosłrzewski (1984) opisuje metody sły •nulow.inia rozwoju mowy przygotowane pod kierunkiem RJ\ Hebera • I niwcrsytetu WLscoasin w Madison. L. Dunn i O. Smith opracowali sys-l> m /wany Zestaw Pcahody Rozwoju Języka oraz metodę polegającą na • «l|Miwicdnio prowadzonych rozmowach w małych grupach dzieci. Celem tyv l« rozmów był rozwój mowy czynnej. W tego rodzaju zajęciach kładziono i> • ok na świadome posługiwanie się językiem dla celów poznawczych. Vk sdiijc się, że warto zapoznać się z niektórymi elementami tych metod |u o dławionych w opracowaniu J. Kostrzewskiego. gdyż mogą one mice ' lóoMiwanic nic tylko w terapii dzieci upośledzonych.

Kształtowanie mowy (będące integralną częścią nauczania) odbywało uę na ba/ic procesów poznawczych, co wymagało myślenia: konwcrgcncyj-iii go, dywcrgcncyjncgo i kojarzeniowego, które mogło ujawnić się przez t mai wokalny i motoryczny. Zestaw Peabódy Rozwoju Języka zawierał 18(1 li ki ji. które zakładały ćwiczenie 700 czynności. Czynności te to: nazywanie.