64 (265)

Ryt 3.5

Kontinuum form kształcenia niepełnosprawnych (źródło: Burli, 1997, s. 87)

128

□o

5 Dziecko niepełnosprawne

Klasa specjalna    | Nauczyciel

Pedagog specjalny

Jak pisze sam autor, obejmuje ono spektrum ofert począwszy od najmniej, aż po najbardziej integracyjne formy (Biirli 1997, s. 86). Chociaż poszczególne formy przeznaczone są dla uczniów z niepełnosprawnością o różnym stopniu nasilenia, to w praktyce różne systemy edukacyjne nie wykorzystują całej palety rozwiązań i nie koniecznie stosują regułę kierowania uczniów do poszczególnych form zgodnie ze stopniem uszkodzenia.

Przedstawione typologie powinny być poddane analizie ze względu na dokładność podziału oraz prawidłowość wyboru jego kryterium. Interesuje nas, czy przedstawione podziały wyodrębniają wszystkie ważne odmiany współczesnej praktyki kształcenia niepełnosprawnych, w drugim zaś, czy zastosowane kryteria porządkują formy kształcenia niepełnosprawnych ze względu na poziom ich integracyjności.

3.3.3. Kompletność podziału form organizacji kształcenia

Mimo iż kolejne podziały zmierzają do uszczegółowienia klasyfikacji form pomocy specjalnej dla uczniów szkół ogólnodostępnych, co jest zgodne z logiką rozwoju teorii i praktyki kształcenia specjalnego, to żaden podział nie wyodrębnia wszystkich form, uważanych dzisiaj za ważne. Z pewnością zbyt szeroka, a przez to nieadekwatna do współczesnych oczekiwań, jest kategoria „klasa regularna z nauczycielem wspierającym”.

Ważna linia dyskusji biegnie obecnie w obrębie tej kategorii i dzieli pedagogów specjalnych na zwolenników i przeciwników stałej obecności dwóch nauczycieli w klasie. Argumenty pierwszych są w Polsce na ogół znane, gdyż zalicza się do nich większość rodzimych pedagogów specjalnych. Z kolei zwolennicy ograniczenia udziału nauczycieli wspierających wysuwają na obronę swego stanowiska zarówno argumenty ekonomiczne, jak i pedagogiczne. Dowodzą zatem, że system stałej obecności dwóch nauczycieli w klasie jest bardzo drogi, co hamuje rozwój niesegregacyjnych form kształcenia, a ponadto nieefektywny, gdyż wspólne nauczanie nie wymaga stałej pracy dwóch pedagogów. Na poparcie swojego stanowiska zwolennicy ograniczenia - choć nie wyeliminowania - udziału drugiego nauczyciela wysuwają nie tylko argumenty teoretyczne, ale także - a może przede wszystkim - praktyczne w postaci różnych wariantów eksperymentalnych klas integracyjnych.

Noami Zigmond i Janice M. Baker (1997) dokonali przeglądu modeli organizacji klas integracyjnych, stosowanych w Stanach Zjednoczonych w celu nauczania dzieci z trudnościami w uczeniu się, który obejmuje także warianty wykorzystania dwóch nauczycieli w klasie.