6 (1536)

możliwie najściślej współpracuje z manipulatorem.

Inaczej ujął te sprawę Jan Bussell, wybitny lal karz angielski:

Do zadań aktora należy także sztuka mówienia. Z powyższego wynika, że animator powinien mówić za swoją lalkę. Każdy prawdziwy aktor byłby śmiertelnie obrażony, gdyby mu powiedziano, że przygotowywać ma swą rolę od strony wizualnej, a ktoś zupełnie inny będzie recytował jego kwestie spoza kurtyny lub też, że użyty zostanie w tym celu magnetofon.⁶

Była to odpowiedź na pytanie, czy animator ma mówić w imieniu lalki, jeśli tekst pojawi się jako element przedstawienia. Niemniej Bussell, jak zobaczymy później, nie sądził, by teatr lalek musiał posługiwać się tekstami dramatycznymi.

Obrazcow, który sam z wykształcenia był aktorem, używał wprawdzie okres -lenia „lalkarz”, lecz kiedy pisał książkę o swych własnych doświadczeniach, nadał jej tytuł Aktor z lalką. Polscy lalkarze, zakładający swe teatry po wojnie, ku zdziwieniu kolegów z zagranicy nazywali swe teatry „teatrami lalki i aktora". Problematyka ta była także przedmiotem teoretycznych rozważań w Czechosłowacji, jak tego dowodzi artykuł redakcyjny „Ceskoslovensky’ego Loutkara" z lutego 1965 roku: Aktor z lalką czy manipulator?. Większość artystów lalkarzy wypowiadała się zatem za utożsamieniem lalkarza z aktorem. Jak miałby grać ów aktor? Wydawało się, że dyskusja w tej sprawie nigdy nie będzie miała końca.

W latach sześćdziesiątych (niezależnie od wcześniej cytowanej postawy Obrazcowa w tej sprawie) stawiano sobie pytanie o przydatności systemu gry Stanisławskiego jako swoistej instrukcji do działań aktorskich w teatrze lalek. Analizę metody gry z lalką podjął Erik Kolar, dochodząc do kompromisowych wniosków:

Wteatrze lalek nie możemy wykorzystać systemu Stanisławskiego w całości, ale to nie znaczy, byśmy nie mogli wykorzystać jego elementów, a szczególnie tych, które stymulują wewnętrzną, twórczą postawę aktora, czyli chodzi o wykorzystanie „wewnętrznej| techniki gry, która oddziaływa na technikę „zewnętrzną”.

Jeśli czegośjniałby się uczyć lalkarz od Stanisławskiego, to przede wszystkim jego postulatu naiwnej wiary. Lalkarz nigdy nie powinien przestać być dzieckiem, wierzą-