7

Od Shakespeare’a do Szekspira 197

Od Shakespeare’a do Szekspira 197

i I

r

L

Ha

-

palisz- • I

np.

> po

F^Be* bgi

zda-

daw-

F--

zerne Batni i nie ż dolo pondzie zwrot t -jony

poetyckiego uporządkowania albo scenicznego potencjału - jest za swoje błędy i niedostatki sam odpowiedzialny.

Zamierzam pokazać na paru wybranych przykładach z Hamleta *®sztuki Szekspira najpopularniejszej i najczęściej u nas tłumaczonej - jak z konkretnymi zadaniami stawianymi przez dany fragment tekstu radzili sobie różni tłumacze współcześni. Spośród tych ostatnich *8w wypadku Hamleta było ich w Polsce, jak wiemy, nawet w ostatnich paru dziesięcioleciach dość sporo”'* wybieram czterech, których przekłady reprezentują, moim zdaniem, cztery różne i bardzo charakterystyczne koncepcje przejścia „od Sha-kespeare’a do Szekspira”, czyli po prostu metody spolszczenia jego sztuk. Ci czterej tłumacze to, nie całkiem w kolejności chronologicznej, Witold Chwalewik, Jerzy S. Sito, i Jarosław Iwaszkiewicz i Maciej Słomczyński. Zanim powiem, co ich łączy a co dzieli, i na czym polega translatorska strategia każdego z nich, spójrzmy najpierw na pierwszy^ z tych paru przykładów.

Druga scena pierwszego aktu Hamleta to jedno z głównych zawęźleń akcji sztuki, obfitujące w różnorakie napięcia dramatyczne i spięcia dialogowe. Pamiętamy oczywiście, że jest to scena w sali tronowej, następująca bezpośrednio po nocnej scenie pierwszej, w czasie której Horacjo, Marcellus i Bemardo widzieli ducha zmarłego króla Hamleta. Słowa Klaudiusza, jego brata i następcy, otwierające scenę drugą, a stwierdzające właśnie, że czas już o zmarłym zapomnieć, są w tej sytuacji pełne potężnej dramatycznej ironii, której mówiący nie jest oczywiście świadom:

Though yet of Hamlet our dear brother’s death The memory be green, and that it us befitted To bear our hearts in grief, and our whole kingdom To be contracted in one brow of woe,

Yet so far hath discretion fought with naturę That we with wisest sorrow think on him Together with remembrance of ourselves.

Therefore our sometime sister, now our queen,

Th’ imperial jointresś to this warlike statef ^

Have we, as ‘twere with a defeated joy,

With an auspicious and a dropping eye,

With mirth in funeral and with dirge in marriage,

In equal scalę weighing delight and dole,

Taken to wife. Nor have we herein barred Your better wisdoms, which have fireely gone With this affair along.