81 (169)

Gl ł «U-łoiak iird a VI    lioJ.ł. /'«\U»flha j^»fcvvnar. W*r»/a*aa 2W”

1VBN17H.K^0|.|S11M-1 C tyVTOPWN 2»?

104 CZĘŚĆ 1 Wprowadzenie do polityki społecznej obywateli, wspierania postępu technologicznego oraz innowacji, kształtowania środowiska naturalnego.

Organami stanowiącymi i kontrolnymi jednostek samorządowych są odpowiednio: rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa. Natomiast organy wykonawcze to zarządy gmin, powiatów i województwa, w skład których wchodzą przewodniczący (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta i marszałek województwa), jego zastępcy oraz członkowie*.

Podmioty sądownicze

Sądy i Trybunały są odrębną i niezależną sądowniczą władzą państwową, która wydaje wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wymiar sprawiedliwości sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne i sądy wojskowe. Cechą charakterystyczną sądownictwa jest niezawisłość (podleganie konstytucji i ustawom) oraz instancyjność (prawo odwołania się). Sędziowie są nieusuwalni, powoływani na czas nieoznaczony przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

W skład sądów powszechnych wchodzą sądy: rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Rozstrzygają one sprawy cywilne lub karne. Postępowanie odbywa się w ściśle określonych formach regulowanych prawem procesowym.

Sąd Najwyższy icst ostateczną instancją wymiaru sprawiedliwości oraz naczelnym organem sądowym mającym na celu: zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez: rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych; podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne; rozpatrywanie protestów wyborczych oraz stwierdzanie ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta, referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego; opiniowanie projektów' ustaw i innych aktów normatywnych, na podstaw ie których orzekają i funkcjonują sądy.

Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne spraw ują kontrolę nad działalnością administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwal organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Trybunał Konstytucyjny jest organem władzy sądowniczej powołanym do badania zgodności z konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych, a także celów lub działalności partii politycznych. Rozstrzyga też spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Jego orzeczenia mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Ważną tunkcją jest rozpatrywanie skargi, którą może wnieść każdy obywatel, którego wolności lub prawa zostały naruszone, w celu orzeczenia zgodności z konstytucją ustawy lub innego

' /UtC snmorz4<łu terytorialnego, Agnieszka Korzeniowska (red.), Warszawa 2005, Oficyna Wydawnicza Brania.