84 85 (3)

84

/\1 ^%zys zl oj f {waśń i emski

1961, s. 55). Stan taki nie wydaje siej niemożliwy także w wysokocy-wilizowanycli społeczeństwach. Natomiast różne ,\versje homogenizacji, uniformizacji lub „integralizrnu” (Sulima 1988) mogą. okazać się taką samą utopią, jak ideały ludzkości jednej rasy, języka, czy nawet religii.

Wszystkie powyższe stwierdzenia odnosić się wydają zarówno do tych regionalizmów, które nawiązują do ugruntowanych tradycji i cech okrzepłych pod każdym względom regionów, jalc i do tych, które usiłują rozpropagować w umysłach ludzkich funkcjonowanie jako regionów dowolnie wydzielonych jednostek administracyjnych, odznaczających się czasem co najwyżej jakimiś cechami zwartości organizacyjnej lub gospodarczej.

Nie miejsce tu, aby powtarzać i referować elementy teorii regionu, warto jednak przypomnieć, żc idea regionalizmu powstała jako nawiązanie do koncepcji regionu kładącej nacisk na jego odrębność histo-ryczno-kulturową, w nawiązaniu do myśli A. Górnicki i F. le Playa, a Federation Regionalistę Franęaise utworzona została w 1900 r. na wzór nieco wcześniejszej, hiszpańskiej. Koncepcja ta wiązała się z przekonaniem, że rozwój i aktywizacja ekonomiczna, polityczna itp. przebiegać będą łatwiej w nawiązaniu do syndromów cech dziedzictwa kulturowego. Tymczasem w Stanach Zjednoczonych, gdzie nie bardzo dało się nawiązywać do takich ukształtowanych, historycznych odrębności, zaproponowano koncepcję sekcjonalizmu (Odurn., Moore 1038), tj. wydzielania obszarów w sposób dowolny, alo tak, by to ułatwiało gospodarowanie nimi i zarządzanie. Konieczność takiej metody dokonywania delimitacji regionalnych została z czasem uznana za zaletę, czy raczej rację. Jeszcze P.*J. O. Self uważa, ż#,tregion;oziiacza obszar* geograficzny, który albo posiada pewne jednolite cechy, które różnią: go od przyległych obszarów lub innych regionów, albo służy jako jednostka zarządzania i administracji”, i wyróżnia regiony: a. etniczne lub kulturowe, b. przemysłowe lub miejskie, c. topograficzne lub klimatyczne, d. wyspecjalizowane gospodarczo, e. państwowe jednostki administracyjne i f. ponadpaństwowe regiony\polity<^ndf(Gould, ffblb 1965, s. 582-3). Dąży się do formowania regionów przyjmując za podstawę maksymalne skumulowanie specyficznych cech według różnych kryteriów. Możliwe jest jednak również przeciwstawianie historyczno--kulturowych i ekonomiczno-cywilizacyjnych kryteriów wyodrębnienia regionów. W tym wypadku regionalizm związany np. z państwową jednostką, administracyjną lub zc specjalizacją gospodarczą nabiera innego, odrębnego odcienia i zbliża się do zakwestionowania sensu regionalizmu w ogóle i do czysto instrumentalnego traktowania regionalizacji.

Możliwe jest wreszcie traktowanie regionalizacji jako środka do zwalczania lub osłabiania ;i^ionalizmów zarówno w relacjach Wewnątrzpaństwowych, jak i międzypaństwowych;i ponadpaństwowych. I tak np. w Hiszpanii autonomiczne rządy mają odrębne etnicznie prowincje Baskonii i Katalonii, ale maje Leż hiszpańska (z mniejszością katalońską) Walencja, natomiast nie ma odrębna etnicznie Gali-sja. Nie wiadomo, jaką rolę odegrają ostatecznie projektowane euroregiony złożone z posiadających niewiele cech wspólnych części kilku państw, a nawet ponadpaństwowa integracja europejska nie nawiązująca oficjalnie do panromanizmu, pangermanizmu i panslawizmu. Jak kształtować się będą przyszłe regionalizmy, do czego zechcą nawiązać, w jakim stopniu ulegną niwelacji, a w jakim stopniu, czyje, i pod jakim pretekstem występujące, także hegemonistyczne, dążenia zostaną zrealizowano — pokaże przyszłość.

Cytowana literatura

P. L. mm den Berghe 1991, Bestia wraca do łask: w stronę biospołeeznej teorii agresji, [w:]. B. Szacka, J. Szacki (red.) Człowiek, zwierzę społeczne, Warszawa, s. 95-126.

W. Bernsdprf (red.) 1969, Worlebuch der Soziologie, Stuttgart.

T. S. Eliot 1961, Zum Begriff der Kultur, Frankfurkt a. M.

E. 15. Eubank 1932, Concepts of Sociology, Boston.

W. Fuchs i in. (red.) 1975, Leiikon zur Soziologie, Rcinbck.

M. Głowiński i in, (red.) 1976, Słownik terminów literackich, Wrocław.

J.    Gould, W. L. Kolb (red.) 1965, A Diclionary of the Sociał Sciences, New York.

'i

K.    Kwaśniewski 1986, Regionalizm, Poznań.